Een hartoperatie is teamwork

Geschreven door

Dr. Peyman Sardari Nia is cardiothoracaal chirurg in het Maastricht UMC+ en in HPNLmagazine houdt hij de lezers op de hoogte van de interessante onderwerpen binnen de hartchirurgie. Dit keer vertelt hij hoe een team samenwerkt tijdens grote operaties.

Voordat je een operatie ondergaat, word je meestal uitgebreid voorbereid en ook voor het natraject is er intensieve begeleiding. Maar wat gebeurt er eigenlijk in de tussentijd, als je onder narcose bent? Welke mensen zijn allemaal aan het werk om jouw hartoperatie te laten slagen?
(meer…)

Eerste Nederlandse patiënt met kunsthart overleden

Geschreven door

UTRECHT – De man die vorig jaar als eerste in Nederland een kunsthart kreeg is eind juni overleden. Wat het overlijden precies veroorzaakte, wordt nog onderzocht, meldde het UMC Utrecht.

Het Franse biomedische bedrijf Carmat, fabrikant van het kunsthart, maakte bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd melding van het overlijden. Zo’n melding is verplicht.

Vorig jaar november kreeg de 54-jarige man een kunsthart, geplaatst door artsen van het UMC Utrecht. Toen werd al gezegd dat wel nog onderzocht moest worden wat de effecten van een kunsthart zijn op de lange termijn voor mensen met hartfalen.

Het UMC Utrecht is naar eigen zeggen “aangeslagen maar dankbaar voor de belangrijke bijdrage die hij heeft geleverd aan de ontwikkeling van het kunsthart”. Eerder meldde het medisch centrum dat een kunsthart wellicht een oplossing zou kunnen zijn voor patiënten die te ziek zijn om te wachten op een harttransplantatie. De wachtlijst is immers erg lang. Er is een groot tekort aan donorharten.

 

 

Nieuwe hoogleraar Daniël Pijnappels gaat zich focussen op interdisciplinaire en translationele cardiologie

Geschreven door

Daniël Pijnappels is op 1 maart 2022 benoemd tot hoogleraar Cellulaire elektrofysiologie in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Hij gaat zich de komende jaren focussen op interdisciplinaire- en translationele cardiologie. In het bijzonder zal hij zich richten op de ontwikkeling van nieuwe (synthetische) biologie. Deze wil hij integreren met technologie om zo uiteindelijk het hart zélf spierschade en een verstoord ritme te laten herstellen.

Pijnappels (1980) startte zijn promotieonderzoek in 2005 bij de afdeling Hartziekten. In de Verenigde Staten heeft hij zijn onderzoek afgerond, waarna hij in de zomer van 2009 zijn proefschrift heeft verdedigd (cum laude). Pijnappels is sinds 2011 hoofd van het Laboratorium Experimentele Cardiologie.

Start Laboratorium Experimentele Cardiologie

Sinds 2011 is er veel veranderd in en rond zijn laboratorium. “Ons onderzoek richt zicht op het ontstaan en de behandeling van hartschade en hartritmestoornissen. Dit zijn interdisciplinaire problemen en daarom hebben wij in het laboratorium alle benodigde disciplines verenigd om zo een doeltreffende interdisciplinaire aanpak te ontwikkelen”, vertelt Pijnappels. “Daarnaast is de komst van het CardioVasculaire Interventie Centrum (CVIC) -direct naast het laboratorium- natuurlijk prachtig als het gaat om translationeel onderzoek”.

Team spirit

Pijnappels heeft een bijzonder enthousiast, ambitieus en kundig team van analisten, artsen, biologen, natuurkundigen en engineers bij elkaar weten te brengen. Gezamenlijk hebben ze reeds mooie stappen kunnen zetten. “We hebben bijvoorbeeld nieuwe (humane) weefselkweek- en computermodellen gemaakt van hartschade en ritmestoornissen, om daarin nieuwe behandelingen te testen. Deze behandelingen waren vaak gebaseerd op cel- of gentherapie, waarbij de resultaten ook geregeld door verschillende nieuwsmedia werden opgepikt. Daardoor werd een breed publiek  bereikt”, vertelt hij.

De komende vijf jaar: nieuwe biologie voor herstel hartschade en ritmestoornissen

Op dit moment kan een volwassen menselijk hart zichzelf na schade niet repareren, of zichzelf  defibrilleren als het ritme verstoord is. Pijnappels verwacht dat het menselijk hart ooit wél zijn eigen ritmestoornissen kan beëindigen. Het hart wekt immers al zijn eigen elektriciteit op, zodat het kan samentrekken en bloed rond kan pompen. Deze bio-elektriciteit vormt de basis van de therapie die zijn groep onderzoekt. “Om dit herstel van ritme mogelijk te maken, gaat  mijn team de komende vijf jaar nieuwe biologie creëren. Deze willen we  integreren met de benodigde technologie om zo niet alleen geheel nieuwe onderzoeksmogelijkheden te creëren, maar  ook om nieuwe behandelingsmogelijkheden te exploreren.

Voor eerder onderzoek naar dit onderwerp ontving hij in 2016 onder andere een ERC Starting Grant. Recent ontving hij ook een ERC Consolidator grant. “Het idee is om een mini-implantaat te maken dat ritmestoornissen detecteert en verhelpt door een LED-lampje te activeren. Dit licht zorgt ervoor dat lichtgevoelige eiwitten -die met gentherapie in de hartspiercellen zijn gebracht als een vorm van nieuwe biologie- een elektrisch stroompje opwekken dat het hartritme direct en zonder pijn herstelt.”

Generatieve geneeskunde

“Uiteindelijk wil ik begrijpen hoe het hart wél in staat kan worden gesteld om zichzelf te herstellen qua weefselschade en ritmestoornissen. En hoe het dit uiteindelijk zelfs kan voorkomen. We hebben het dan dus niet zo zeer over regeneratieve geneeskunde, maar meer over generatieve geneeskunde: het hart laten uitgroeien tot een orgaan met nieuwe gewenste eigenschappen, zodat het langer gezond blijft”, aldus Pijnappels. Op het gebied van hartritmestoornissen maakt zijn team onder andere gebruik van een combinatie van lichtgevoelige eiwitten en gentherapie, LED-technologie van de Technische Universiteit Delft (TUD) en computersimulaties. Hiermee zoeken ze uit hoe het hart zichzelf kan defibrilleren door bio-elektriciteit te produceren en hoe dat gerealiseerd zou kunnen worden in de kliniek.”

Brede samenwerking

“Verder ga ik mij hardmaken voor de toekombestendigheid van het interdisciplinaire karakter van het onderzoek. Voor dit type onderzoek is het cruciaal dat de benodigde disciplines verankerd zijn in de organisatie middels personeel en faciliteiten. Zo richt ik mij op een verdere intensivering van de samenwerking met de Technische Universiteit Delft (TUD). Een dependance van de TUD in het LUMC zou bijvoorbeeld een belangrijke stap kunnen zijn. Een bredere samenwerking met andere afdelingen binnen het LUMC is hierbij ook van groot belang, maar ook met het Leiden Bio Science Park en met onderwijs op het gebied van interdisciplinair en translationeel biomedisch onderzoek.”

Photo door: Josje Deekens

Bron: www.lumc.nl

Voedingssupplementen bij hartfalen

Geschreven door

Patiënten met hartfalen worden vaak naar huis gestuurd met alleen medicatie, maar volgens cardioloog Remko Kuipers kan juist de combinatie van medicatie en voedingssupplementen een grote bijdrage leveren aan een sneller herstel. Echter wordt aan suppletie weinig aandacht besteed binnen de cardiologie, volgens Kuipers.

Hartfalen kan worden vergeleken met een uitgeput trekpaard dat voor een wagen staat en waar iemand met een zweep op slaat. Het paard is een metafoor voor het hart, legt Kuipers uit. “Het paard, oftewel het hart, is uitgeput. Een zweep zal dan wellicht tijdelijk helpen, maar het probleem uiteindelijk alleen maar erger maken. Het paard raakt namelijk verder uitgeput. Daarom geven we hartpatiënten bij hartfalen juist remmende medicijnen die de hartslagfrequentie en bloeddruk verlagen, zoals bètablokkers en andere bloeddrukverlagende medicijnen. Oftewel: het hart wordt afgeremd. Het idee daarvan is dat het hart minder zwaar belast wordt, waardoor het langzaam kan herstellen terwijl het z’n werk blijft doen. Maar dit concept gaat voorbij aan het waarom. Waarom wil het hart niet meer vooruit? Je kunt een paard rustig maken door middel van medicatie, maar als je hem niks te eten geeft zal het niet verder kunnen. En aan dat punt, dat eten, zou meer aandacht moeten worden besteed.”

Energie

Even terug naar de basis. De hartspier is een spier die energie, oftewel brandstof, nodig heeft. De belangrijkste brandstof van het hart is vet, en ook suikers zijn van
belang. Daarbij komen allerlei cofactoren die belangrijk zijn voor het menselijk lichaam. “Er moeten cofactoren aanwezig zijn in die hartspiercellen, om energie te kunnen creëren. Als al deze cofactoren aanwezig zijn, wordt een molecuul suiker of vet voor de volle honderd procent in energie omgezet. Maar mist er een cofactor, bijvoorbeeld selenium, dan krijg je niet honderd, maar bijvoorbeeld maar vijfentachtig procent energie uit dezelfde hoeveelheid vet of suiker. Zo zijn er een heleboel stofjes die je op die manier kunt bekijken, bijvoorbeeld carnitine, co-enzym Q10, koper, zink en B-vitamines. Al deze stoffen vormen een onderdeel van de cyclus waarin glucose of vet wordt omgezet in energie. Zijn alle stoffen voldoende aangevuld, kun je dus meer energie maken uit dezelfde hoeveelheid suiker of vet en kan het hart beter z’n werk doen.”

Herstel

Een tekort aan bepaalde vitamines en mineralen zou volgens Kuipers dan ook kunnen bijdragen aan het langer blijven bestaan van hartfalen. “Ik denk dat je mensen die een hartinfarct of hartfalen hebben gehad niet alleen standaard medicijnen moet voorschrijven, maar ook vitamines en mineralen. Zo kunnen ze sneller herstellen. Deze hartpatiënten hebben namelijk een hartspier die zwaar beschadigd is en waarbij herstel duidelijk nodig is. Er zijn studies die aantonen dat wanneer je mensen met hartfalen Q10 suppleert, ze eenendertig procent minder kans hebben om te overlijden tijdens hun hartfalentraject. Ook is er onderzoek gedaan met multivitamine bij mensen met hartfalen. Hieruit bleek dat er een sneller herstel was van de pompkracht, een betere kwaliteit van leven en minder symptomen van hartfalen.”

Multivitamine

Kuipers pleit ervoor om dus niet alleen symptomen te bestrijden, maar om juist meer te focussen op beter eten en de voedingsstoffen die nodig zijn om goed te kunnen functioneren. “Als je de goede brandstof in de tank giet, is het herstel van het hart veel voortvarender en verbeteren de klachten van de patiënt. Helaas is daar geen ruimte voor binnen het huidige zorgsysteem. Medicijnen worden namelijk door de zorgverzekeraar vergoed, maar supplementen niet.” En dat terwijl voedingssupplementen de medicijnen, als je het Kuipers vraagt, alleen maar versterken. “Er is geen enkele reden om dit niet te doen bij mensen met hartfalen. Sommige hartpatiënten slikken overigens al wel supplementen, maar dat zijn er dan soms tientallen omdat ze door de bomen het bos niet meer zien. Gelukkig zijn er cardiologen die wel hebben uitgezocht welke specifieke supplementen goed zijn bij hartfalen en die informatie online delen. Kort door de bocht zou je ook kunnen zeggen: slik als hartfalenpatiënt multivitaminen. Dat kan enorm bijdragen aan je herstel.”

Tekst: Laura van Horik

Primeur in Catharina Hart- en Vaatcentrum: hartchirurgen voeren twee kijkoperaties uit tijdens één behandeling

Geschreven door

Hartchirurgen Niels Verberkmoes (l) en Ferdi Akca

Twee verschillende kijkoperaties aan het hart in één behandeling! Het is een primeur in het Catharina Ziekenhuis. Een patiënt met hartritmestoornissen en een vernauwde kransslagader was in een operatie van drie uur van beide klachten af. Bij de patiënt werd door middel van een kijkoperatie een omleiding gemaakt. Via dezelfde toegang is ook een operatie gedaan om het hartritme te herstellen. Beide operaties zijn geslaagd; de patiënt herstelt goed van zijn twee-in-één-operatie.

Deze gecombineerde operatie zal vaker worden uitgevoerd in het Catharina Ziekenhuis. Hartchirurg dr. Ferdi Akca: “De gouden standaard voor beide operaties is nu nog dat het borstbeen moet worden geopend. In sommige gevallen hoeft dat dus niet meer. En beide operaties zijn goed te combineren. Patiënten die hiervoor in aanmerking komen, herstellen sneller na de operatie, er is minder bloedverlies en een kortere opnameduur in het ziekenhuis. Daarnaast is er ook een cosmetisch voordeel, want de gemaakte openingen zijn heel klein.”

Borstbeen niet geopend

In het Catharina Hart- en Vaatcentrum worden verschillende hartoperaties via een minimaal invasieve benadering uitgevoerd. Voor patiënten die vernauwingen hebben van de kransslagaders is dit een zogenoemde ENDOCAB operatie (Endoscopic Coronary Artery Bypass). Bij deze ingreep wordt via een kijkoperatie de omleiding gemaakt. Het borstbeen hoeft hierbij niet te worden geopend.
Via drie kleine openingen (5 mm) aan de zijkant van de borstkas wordt de borstslagader vrijgemaakt, die wordt gebruikt als omleiding. Via een kleine incisie tussen de ribben wordt vervolgens de omleiding gemaakt op een kloppend hart.

Uitgebreide ervaring

Voor het eerst zijn nu de ervaringen van twee kijkoperaties aan het hart gecombineerd. Hierbij is er via de ENDOCAB operatie een omleiding gemaakt met de borstslagader en via dezelfde toegang ook een operatie gedaan om het hartritme te herstellen, de zogenoemde mini-MAZE operatie. “Ons centrum heeft uitgebreide ervaring met de mini-MAZE operatie. Deze operatie kan goed uitgevoerd worden via de sleutelgat incisies die gemaakt zijn voor het maken van de omleiding”, aldus hartchirurg dr. Niels Verberkmoes, één van de betrokken hartchirurgen bij deze primeur.

Hartteam

Bij elke patiënt die een hartoperatie moet ondergaan in het Catharina Ziekenhuis wordt uitvoerig gekeken of dit middels een minimaal invasieve methode uitgevoerd kan worden. Dit is echter niet voor alle patiënten en ingrepen mogelijk. In het Hartteam wordt een weloverwogen beslissing gemaakt wat de beste behandeling is.

Bron: Catharina Ziekenhuis

Maastrichtse cardiologe in opleiding finaliste Topvrouw Limburg 2022

Geschreven door

De Maastrichtse cardiologe in opleiding Chahinda Ghossein-Doha is genomineerd als een van drie finalisten voor de verkiezing Topvrouw Limburg 2022. Chahinda Ghossein-Doha is als cardioloog i.o. verbonden aan het academisch ziekenhuis in Maastricht, het Maastricht Universitair Medisch Centrum (MUMC+). Tevens is zij werkzaam als hoofdonderzoeker op het gebied van gezondheid van vrouwen. Samen met haar team heeft ze tijdens haar promotie onder andere een groot onderzoeksproject opgezet dat bestaat uit 1700 vrouwen uit heel Nederland.

Queen of Hearts

Daarnaast is ze initiatiefneemster en voorzitter van stichting Queen of Hearts. Van daaruit zet ze zich in om meer maatschappelijke bekendheid te generen voor deze problematiek. Zo schreef zij een boek over de impact van zwangerschapscomplicaties op het vrouwzijn en organiseert ze projecten op raakvlakken van wetenschap, muziek en kunst.

Queen of Hearts zet zich in voor vrouwen die hartproblemen krijgen of hebben. Bij vrouwen die een hartaanval krijgen kunnen de symptomen die zij ervaren afwijken van de ‘typische’ symptomen die bij mannen worden waargenomen.

“Vrouwen koppelen symptomen zoals extreme vermoeidheid, kortademigheid of een griepachtig gevoel vaak aan stress of menopauze, terwijl dit tekenen van een hartaandoening kunnen zijn”, is op de website van Queen of Hearts[1] te lezen. “Artsen missen soms ook de eerste tekenen van hartziekten bij vrouwen vanwege deze atypische symptomen. Wanneer de juiste diagnose uiteindelijk gesteld wordt, is het misschien al te laat.”

Topvrouw

Met de verkiezing Topvrouw Limburg 2022 wil de organisatie vrouwelijk ondernemerschap en leiderschap in Limburg stimuleren en ontwikkelen.

Oplosbare pacemaker dé tijdelijke oplossing?

Geschreven door

Het komt voor dat patiënten na een hartoperatie kortstondig risico lopen op een te trage hartslag. Voor deze mensen is er straks het ei van Columbus: een oplosbare pacemaker! Die kan ook gebruikt worden voor mensen die nog wachten op een permanente pacemaker.

Op vrijdag 27 mei publiceerden Amerikaanse wetenschappers in Science over de nieuwe pacemaker die na enkele weken vanzelf in het lichaam oplost. Het apparaatje werkte keurig in ratten en honden, evenals op een uitgenomen mensenhart. Dit unieke apparaatje kan volgens NRC een nieuw hulpstuk worden bij de behandeling van hartpatiënten.

Volgens de krant maakt de pacemaker draadloos verbinding met vier apparaatjes en sensoren die in plakkers op de huid zitten. Dit netwerk kan niet alleen de hartslag meten, maar zo nodig ook bijsturen.

Met de draadloze en oplosbare pacemaker kunnen mensen thuis herstellen, op afstand in de gaten gehouden door de cardioloog, aldus de wetenschappers.

Hoe gaat het nu?

Elk jaar krijgen zo’n 18.000 mensen een pacemaker of een ICD. In afwachting daarvan hebben veel mensen een tijdelijke pacemaker nodig. Deze patiënten moeten nu in het ziekenhuis blijven, waar ze tijdelijke elektroden op het hart krijgen. Daar vandaan gaat een snoertje via een gat in de huid naar een kastje buiten het lijf, dat voor stroom zorgt. Bij zulke ingrepen bestaat echter infectiegevaar of kan, bij verwijdering, de hartspier beschadigd raken.

Oplossing

Het oplosbare apparaat is dus dé oplossing, denken de wetenschappers.  Het systeem werkt 32 dagen – terwijl je meestal maar één week hoeft te wachten op een vaste pacemaker.

 

Inhaalzorg stagneert, wachtlijsten onaanvaardbaar lang

Geschreven door

De inhaalzorg stagneert. Daarvoor waarschuwt de Nederlandse Zorgautoriteit, kortweg NZa. Tussen de 100.000 en 120.000 mensen éxtra staan op wachtlijsten voor een behandeling. Veel ziekenhuizen draaien sinds corona nog steeds niet op volle kracht.

Hartpatiënten Nederland vindt het bestaan van dit soort wachttijden onaanvaardbaar. Lang op een ingreep moeten wachten leidt tot veel pijn, ongemak en stress, en vaak is de kans op complicaties groter. De NZa vindt het belangrijk dat de wachttijden worden verkort doordat ziekenhuizen en zelfstandige klinieken meer gaan samenwerken. Per regio verschillen de wachttijden flink.  Daar zitten wellicht mogelijkheden!

Het aantal wachtenden daalt niet meer sinds maart, waarschuwt de NZa maandag. Zo zijn veel operatiekamers nog steeds buiten gebruik wegens personeelstekort. De stress door corona de afgelopen twee jaar maakte dat veel mensen in de zorg het voor gezien hielden en naar ander werk vertrokken, of langdurig ziek werden. Bovendien krijgt het zorgpersoneel, twee jaar geleden nog als helden toegejuicht, nu vaak stank voor dank en wordt onderbetaald.

Mogelijkheden

Uit een rondgang door NRC blijkt onder meer dat zelfstandige klinieken meer zouden kunnen doen, als ze daar tenminste de kans toe krijgen. Paulette Timmerman, directeur van Zelfstandige Klinieken Nederland, zegt in NRC: “Zetten we nu in Nederland wel alles op alles om mensen zo snel mogelijk te helpen?”

In sommige ziekenhuizen zijn de wachtlijsten wel nagenoeg opgelost, aldus NRC. Zo zit Streekziekenhuis Koningin Beatrix in Winterswijk naar eigen zeggen weer op het normale niveau van voor corona.  Het Sint Jansgasthuis in Weert heeft ruimte en helpt patiënten die in andere ziekenhuizen op wachtlijsten zijn. Een goed initiatief!

Nederlanders voelen wel wat voor dieren als orgaandonor

Geschreven door

Mensen in Nederland staan over het algemeen open voor onderzoek naar het gebruiken van dieren als orgaandonor, als daarmee het leven van ernstig zieke patiënten sterk verbetert. Dat stelt het Rathenau Instituut, dat samen met NEMO Kennislink op 23 mei het rapport Het dier als donor aanbood aan het Ministerie van Volksgezondheid. Het onderzoek liep vooruit op een Kamerdebat op 2 juni over de Embryowet.

Volgens het onderzoek hechten Nederlanders wel aan dierenwelzijn en aan onderzoek naar behandelingen waarvoor geen dieren nodig zijn.

In ons land worden tot nog toe geen dieren gebruikt voor orgaantransplantatie naar mensen. In andere landen wordt daarnaar veel onderzoek gedaan. Het gaat bijvoorbeeld om het genetisch aanpassen van varkens, waardoor een hart of nier geschikt wordt voor transplantatie naar een mens. Met een andere methode is het in de toekomst misschien zelfs mogelijk om een menselijk orgaan te laten groeien in een dier.

Transplantaties uit dieren zou een oplossing kunnen bieden voor het tekort aan donororganen, vinden veel mensen. Er staan nu bijna 1.300 Nederlanders op de wachtlijst voor transplantatie. Tegelijkertijd roepen de technieken ethische en maatschappelijke vragen op. De onderzoekers hielden groepsgesprekken met ruim 400 mensen, onder wie patiënten, veehouders, scholieren en buurthuisbezoekers.

De deelnemers zagen kansen om met ‘donordieren’ de levenskwaliteit van ernstig zieke patiënten te verbeteren, zij het onder strenge voorwaarden, zoals aandacht voor dierenwelzijn, en voor onderzoek naar behandelingen zonder dieren. Ook moet voorkomen worden dat ziektes overgaan van dieren op mensen, zoals onlangs gebeurde met de transplantatie van een varkenshart. De patiënt stierf vervolgens aan een varkensvirus.

 

Cholesterolverlager atorvastatine straks geschorst als medicijn

Geschreven door

Medicijnautoriteit CBG is van plan de handelsvergunningen van 21 generieke ( dat wil zeggen merkloze) medicijnen te schorsen. Daarbij gaat het onder meer om cholesterolverlager atorvastatine. Het Indiase bedrijf Synchron Research Services deed voor fabrikanten van medicijnen onderzoeken met proefpersonen. Deze onderzoeken vormen de basis voor toelating van deze generieke medicijnen. Deze onderzoeken zijn niet volgens de regels uitgevoerd, constateert CBG dinsdag. Vooralsnog zijn er overigens geen aanwijzingen dat de medicijnen onveilig zijn, aldus CBG. Voor de betreffende medicijnen zijn alternatieven voorhanden, behalve voor twee medicijnen tegen epilepsie, die dan ook niet uit de markt genomen worden (clobazam en clonazepam).

EMA adviseert schorsing

Het CBG neemt een advies van Europees medicijnagentschap EMA over. Een schorsing betekent dat een medicijn niet meer op de Nederlandse markt mag komen. Handelsvergunninghouders hebben nog de mogelijkheid om bezwaar in te dienen.

CBG heeft twijfels over de kwaliteit van de onderzoeken. Fabrikanten moeten nu met nieuwe bio-equivalentiestudies laten zien dat een generiek (merkloos) medicijn hetzelfde werkt als het originele medicijn.

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) ziet vooralsnog geen reden om deze medicijnen nu actief terug te roepen. Dat kan veranderen als de schorsingen na de bezwaarperiode definitief zijn.

Overzicht medicijnen

Het EMA heeft een overzicht gepubliceerd van betrokken medicijnen. Niet al deze medicijnen zijn ook in Nederland goedgekeurd of op de markt. Download hier de actuele lijst van medicijnen waar het in Nederland om gaat.

Voor een uitleg van de merknamen klik hier.