Wat kondigt bij vrouwen een hartinfarct aan?

Geschreven door

Bij vrouwen voelt een hartinfarct vaak anders als bij mannen. Ook de symptomen zijn anders. Welke symptomen dienen zich vooraf aan? Die vraag beantwoordt cardioloog Janneke Wittekoek in het AD. Wittekoek wil dat er meer preventief onderzoek komt om hartinfarcten bij vrouwen te voorkomen.
Een hartinfarct is bij vrouwen namelijk doodsoorzaak nummer één, aldus de cardioloog. Zo’n 80 procent daarvan kan voorkomen worden. Een wel door je leefstijl te veranderen, genoeg te bewegen en gezond te eten. En vooral stress af te bouwen, want vrouwen zijn gevoeliger voor stress dan mannen.

Andere symptomen

Natuurlijk zijn ook bij vrouwen – net als bij mannen – enkele risicofactoren bekend: roken, stress, diabetes en hoge bloeddruk, om er maar een paar te noemen. Máár, en nu komt het, voor vrouwen gelden ook enkele andere risicofactoren: moeizaam zwanger raken, hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap, miskramen, vroeg in de overgang komen, en migraine. Volgens Wittekoek wijst dit om een verstoring in de dynamiek van de vaten.

Olifant ontbreekt vaak

Een hartinfarct voelt bij vrouwen ook anders aan. Bij mannen lijkt het vaak alsof een olifant op de borstkas staat. Maar vrouwen hebben veelal vagere klachten. Zij zijn erg bang, zweten, en hebben pijn in de nek en tussen de schouders. Ze voelen zich erg moe en kunnen niet diep zuchten. Het verschil is dat bij mannen de aderverkalking en daarmee de pijn vaak op één plek zit, maar bij vrouwen niet. De vaten verkrampen, krijgen spasmen.

“Maagproblemen”

Klachten die wijzen op problemen met hart en vaten worden te vaak afgedaan als maagproblemen of gerelateerd aan de overgang. Of er wordt gezegd: het zit tussen de oren. Er wordt dan niks aan die klachten gedaan, zodat de problemen toenemen en de vrouwen zich vaak zelfs gedwongen voelen te stoppen met werken. Zo’n vrouw stevens volgens Wittekoek – zonder juiste diagnose – af op een hartinfarct.

Overdosering

Bovendien schrijven artsen vrouwen bij wie een hartinfarct wordt geconstateerd, vaak te hoge doseringen medicijnen voor. “De medische wetenschap maakt lang niet altijd onderscheid tussen mannen en vrouwen bij de dosering, waardoor 60 procent van de vrouwen last heeft van flinke bijwerkingen”, aldus Wittekoek in het AD. “De meeste vrouwen kunnen met slechts een derde toe. Ook wordt vaak geen rekening gehouden met de hormonale cyclus van een vrouw.”

Drugs

Jonge vrouwen drinken vaak teveel en nemen recreatieve drugs, ook om de stress aan te kunnen. Niet goed voor het hart! Van levensbelang is het om te zorgen voor voldoende rust, aldus Wittekoek.

Boek en theatershow

De cardioloog schreef samen met Prins van den Bergh een kookboek, Healthy Heart, met recepten voor een gezond vrouwenhart (Uitgeverij Watrer, € 29,95). Ook treedt Wittekoek op in een theatershow over het vrouwenhart. Wie haar wil zien kan terecht op donderdag 21 november en op donderdag 16 januari steeds om om 20.30 uur in het DeLaMar Theater in Amsterdam.

 

Voor meer artikelen klik hier

Ultrabewerkt voedsel vergroot kans op hart- en vaatziekten

Geschreven door

De industrie stopt steeds meer stofjes met onuitsprekelijke namen in ons voedsel, en haalt steeds vaker gezonde vezels eruit. Dat ultrabewerkte voedsel is slecht voor hart en bloedvaten. Het AD schonk daar uitgebreid aandacht aan.
Wat is dat, ultrabewerkt voedsel? Dat zijn volgens de Amerikaanse publicist Michael Pollan producten die je oma niet als voedsel zou herkennen. Bovendien bevatten deze producten meer dan vijf ingrediënten met moeilijke uit te spreken benamingen.

Geript voedsel

De industrie haalt vaak nuttige voedingsstoffen zoals vitamines en vezels uit dat voedsel, zoals koekjes zonder vitamines of vezels, of limonadesiroop zonder vezels en voedingsstoffen die nog wel in het oorspronkelijke fruit zaten.

Rauw voedsel

Veel mensen eten overigens veel rauwe groenten, maar ook daarvan worden specialisten niet altijd vrolijk: het is niet zomaar dat onze voorouders rauw voedsel kookten, maalden of roosterden. Daardoor werden in de groente aanwezige, voor ons schadelijke stoffen onschadelijk gemaakt. Volgens voedingswetenschappers Jaap Seidell en Jutka Halberstadt neemt rauw voedsel ook risico’s met zich mee, aldus het AD.

Onzin

Mensen zetten in vroeger tijden natuurlijke processen als vergisting in om voedsel beter houdbaar of lekkerder te maken. Het is dan ook onzin om, zoals raw foodies doen, te stellen dat de mens van nature onbewerkt voedsel eet en dat dit beter zou zijn dan bewerkt.

Bewerkt voedsel

Feit is dat bewerkt voedsel op zich goed is voor onze gezondheid. Maar de industrie overdrijft maar al te vaak, en voegt er kwistig suiker aan toe. Voedselwaakhond Foodwatch wijst erop dat 70 procent van het aanbod in de supermarkt bestaat uit ultrabewerkt voedsel. De producten zijn zo samengesteld dat wij ze lekker vinden en voor velen van ons onweerstaanbaar zijn. Dat verklaart ook de populariteit van de snacks en de snelle hap, eng van de thuisbezorgde warme maaltijd zoals pizza’s.

Je wordt er levenslang ziek van

Het zijn deze ultrabewerkte industriële producten die zorgen voor de wild om zich heen grijpende epidemieën als diabetes en obesitas. Vreselijk.

Zelf koken

In de jaren ’50 van de vorige eeuw stonden we maar liefst twee uur per dag in de keuken. Dat is nu gereduceerd naar gemiddeld 28 minuten. De kant-en-klaarproducten vinden in toenemende mate hun weg naar onze buik via de alom aanwezige magnetrons, elektrische mixers en blenders. En steeds meer mensen koken uit pakjes en bakjes, in plaats van zelf groenten te bereiden.

Voor meer artikelen klik hier

Veel zitten verandert de vorm van je hart

Geschreven door

Amerikaans onderzoek wijst uit dat mensen die veel zitten een rondere hartvorm hebben dan mensen die juist heel veel bewegen. De rondere hartvorm kan volgens de onderzoekers wijzen. Op een verhoogd risico op hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten.
De onderzoekers publiceerden hun studieresultaten in vakblad Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS). Met een echografie keken de onderzoekers naar het hart van meet dan 160 volwassen mannen, schrijft de website Welingelichte Kringen. Het ging daarbij om de harte van vier groepen mannen: langeafstandslopers, amateurs American Football-spelers, mensen, die veel hardlopen en mensen die de hele dag zitten.

Rust roest

De renners bleken langere hartkamers en dunnere wanden te hebben: daardoor konden ze langer rennen. De footballer-amateurs en zeker de zitters hadden dikkere hartkamerwanden en de hartkamers waren korter en breder. Dat maakte hun hart ronder van vorm.
Gebrek aan beweging veroorzaakt dus een rondere hartvorm, was de conclusie van de onderzoekers. Die rondheid wijst mogelijk op verhoogde risico’s, anders gezegd.

Voor meer artikelen klik hier

Tuchtcollege berispt huisarts na overlijden vrouw aan hartfalen

Geschreven door

Het Centraal Tuchtcollege Gezondheidszorg heeft een vrouwelijke huisarts een waarschuwing gegeven wegens het niet goed beoordelen van een hulpvraag. Een 32-jarige vrouw uit Susteren (Limburg) had gebeld met hartklachten, en kwam vlak daarna te overlijden. Dat schrijft dagblad De Limburger.

Pijn op de borst

De vrouw belde in augustus 2017 de huisartsenpost  (HAP) in Roermond en zei pijn op de borst en achter beide armen te hebben, en ook moest ze overgeven. De doktersassistente maakte een afspraak voor haar, ze kon om 12.00 uur langskomen. Maar om 10.30 belde de vrouw de afspraak af. De assistente die de vrouw aan de lijn kreeg, zei haar dat ze de volgende keer de HAP in Sittard moest bellen. Enige tijd laten vonden haar twee jonge kinderen hun moeder, ze bleek te zijn overleden. Ze was gestorven aan hartfalen.
De moeder van de overleden vrouw diende een klacht in tegen de huisarts omdat ze niet goed had gehandeld. Het tuchtcollege stelde de moeder in het gelijk.

Navraag

De huisarts had bij de assistentes navraag gedaan welk advies aan de vrouw was gegeven na het eerste telefoontje. De assistentes vertelden haar dat de vrouw had afgebeld. Vervolgens heeft de huisarts het verslag onder het eerste telefoontje geaccordeerd vanuit de veronderstelling dat het wel allemaal mee zou vallen, en dat de vrouw naar de HAP in Sittard zou bellen.

Waarschuwing

Volgens het tuchtcollege heeft de huisarts te makkelijk genoegen genomen met het door patiënte afzeggen van de afspraak. De gezondheidsklachten sloten hartproblemen immers niet uit, en de vrouw had gezegd niet in staat te zijn naar het ziekenhuis te gaan. De huisarts had door moeten vragen bij de eerste doktersassistente of navraag moeten doen bij de patiënte. Het tuchtcollege hield het op een waarschuwing omdat de arts nog nooit eerder de fout in was gegaan.

Voor meer artikelen klik hier

Statines

Geschreven door

Sinds ik ben gestopt met het slikken van statines voel ik me stukken beter. Langzaam ebt de herinnering weg aan de dagelijkse rug- en spierpijn, de moeite die ik had om ’s ochtends in beweging te komen. En dan die vreselijke jeuk. Ik werd er welhaast gek van. Ik besloot me te verdiepen in het fenomeen statines. Want iedereen zei dat het moest. Nou ja, iedereen… Mijn huisarts, die zich daarbij gesteund weet door een leger aan cardiologen en de farmaceutische industrie.

Al jong heb ik geleerd me altijd en overal de cruciale vraag te stellen: ‘Is dat wel zo?’. Als adolescent luisterde ik in de jaren ’70 van de vorige eeuw naar het radioprogramma VPRO Totaal. Daar werd die uitdrukking steeds weer gebezigd. ‘Is dat wel zo’. Want veel van wat voor waar wordt aangenomen, blijkt bij nadere beschouwing helemaal niet (zo) waar. Een Russische communist zei eens: Wat de mensen geloven, dat is waar. Waarmee hij maar bedoelde: maak ze eerst van alles wijs, wat ons in onze kraam te pas komt. En als dat geloof eenmaal gevestigd is, twijfelt niemand er nog aan. Als er nog iemand twijfelt, maken we die bang en dan is dat ook weer geregeld.

Zo zit dat ook met statines. De mare die hierover rondgaat is: als je ze niet slikt, ga je dood, of op zijn minst raak je verlamd of ontploft je hart. Of zoiets. Ik chargeer nu natuurlijk. Je wordt bang gemaakt, wil ik maar zeggen. En bange mensen laten zich van alles wijsmaken.

En dat terwijl de bewijzen zich opstapelen dat preventief voorschrijven van statines echt totaal nergens op slaat. Ja, het tikt in een hoog tempo de kassa aan van de pillenproducenten. Die worden er beter van. En wij zitten met de bijwerkingen.

Inmiddels is het zo dat de artsenstand spierballen laat zien. In een brief aan de minister staat alles wat arts en cardioloog organiseert pal achter de farmaceutische industrie. De streefwaarde van LDL-cholesterol is drastisch verlaagd naar 1,8 mmol/liter. Wat mij betreft kunnen nog zoveel artsen zulke onzin uitkramen, ik doe er niet aan mee. Dat recht heb ik als patiënt, want ik ga over mijn eigen lijf, mijn eigen gezondheid. En die laat ik me niet naar de verdommenis jagen door een kongsi van farmaceuten en volgzame artsen.

Met vriendelijke groet,
Henri Haenen
Reacties? Mail naar hhaenen@hartpatienten.nl

Voor meer artikelen klik hier

Mijn hartaanval was een cadeau!

Geschreven door

“Mijn hartaanval was eigenlijk een cadeautje!” Die blijde uitroep doet zanger en cabaretier Richard Kemper in het nieuwe Hartbrug Magazine, dat dezer dagen bij de abonnees in de brievenbus valt. Kemper kreeg 4,5 jaar geleden een hartaanval en moest gedotterd worden. Hij stopte acuut met roken en zegt niet meer bang te zijn voor de dood. Hij schreef er een liedje over: Mijn hart is groot genoeg.

Ook in het nieuwe blad een interview met de man die vijftig hartaanvallen overleefde. “Ik heb enorm mazzel gehad”, vertelt Marcel Basten in het magazine. Als geen ander kent hij intussen de betekenis van het begrip “Russische roulette.”

Hoe voorkom je ruzie bij de kist – de erfenis is immers vaak een bron van herrie in de familie. Hoogleraar successierecht prof.dr. Bernard Schols praat je daarover bij, samen met consumentengidsjournaliste Heidi Klijsen. Zij adviseren ook hoe je kostbare vergissingen kunt voorkomen.

En komt in je familie hartspierziekte voor? Laat je dan testen, zegt hoogleraar cardiogenetica Peter van Tintelen in het magazine. Op die manier kun je plotselinge hartdoden namelijk voorkomen!

En zo staan er meer erg interessante dingen in het blad, zoals: alles over koffie, effectief reanimeren, het verhaal van voormalig mountainbiker en hartpatiënt Dirk de Vries, een gesprek met de Maastrichtse cardiochirurg Dr. Peyman Sardari Nia over de grenzen van zijn kunnen, varkensharten voor mensen en waarom onze kinderen minder oud worden dan hun ouders. Juist ja, ze eten teveel en te vet en onnoemelijk veel suiker, en bewegen te weinig. Daardoor is hun levensverwachting een stuk lager!

En dat is zomaar een willekeurige greep uit het rijk gevulde magazine. Columniste Marion van Es bespreekt body shaming (oordelen over andermans uiterlijk), een trotse voorzitter Jan van Overveld vertelt over de prijs die we wonnen van NRC Charity Awards, hoe pak je een verkeerde bloeddruk aannam wat te vinden van de polypil, en wat kan de fysiotherapie voor je betekenen.

In het magazine de speciale reisbijlage, met interessante reizen naar de gouden stad Praag, overwinteren in Andalusië, de ultieme ervaring van de Bodensee, een onvergetelijke vakantie in de Costa Brava en Barcelona, vliegensvlug naar Griekenland of tot rust komen in de Côte d’Azur. Reizen met medische begeleiding! O ja, we vergaten bijna onze vakantie in Umbrië en het Trasimeense meer en La Bella Italia, een feest dat we Toscane gaan vieren! Nazomeren doen we in Laggo Maggiore en Milaan, we houden nog een mythische vakantie in Kroatië en uniek: we maken een tijdreis door Albanië. Wil je mee, wacht dan niet te lang, boek tijdig, voor de plekken in comfortabele bus of vliegtuig volgeboekt zijn!

Voor meer informatie of toezending per post kunt u mailen: roermond@hartpatienten.nl of tijdens kantoortijden bellen naar 0475 – 31 72 72.

Voor meer artikelen klik hier

Aan de slag met voeding en leefstijl

Geschreven door

Een ketogeen dieet of Atkins? Of toch een leefstijlprogramma van Voeding Leeft of een gecombineerde leefstijlinterventie (GLI)? Er is een groot aanbod voor mensen die hun voeding en/of leefstijl willen aanpassen. Zie jij door de bomen het bos nog? Wij zetten verschillende mogelijkheden voor je op een rij:

‘Keer Diabetes2 Om’ van Stichting Voeding Leeft

Dit is het: een multidisciplinair leefstijlprogramma voor mensen met diabetes. Het zet voeding, beweging en ontspanning in als medicijn. Zelfzorg is hierbij het sleutelwoord.
Uitleg groepsprogramma: je gaat aan de slag in een groep van maximaal 20 personen. Speciaal hiervoor opgeleide verpleegkundigen, coaches, diëtisten en programmacoördinatoren begeleiden de groep. Deze professionals werken samen met je eigen huisarts (die hoofdbehandelaar blijft) en praktijkondersteuners. Het programma duurt 6 maanden en start met een tweedaagse bijeenkomst. Na een, drie en zes maanden zijn terugkomdagen. Daarnaast wordt 1,5 jaar nazorg geboden. Inhoud voedingsadvies: de nadruk ligt op onbewerkte en verse voeding. Andere pijlers zijn minder koolhydraten, volle zuivel, producten met enkelvoudig of meervoudig onverzadigd vet. De voedingsadviezen die ‘Keer Diabetes2 Om’ geeft, vallen binnen de voedingsrichtlijn van de Nederlandse Diabetes Federatie. Daarnaast bouw je op verantwoorde wijze je diabetesmedicatie af.
Vergoeding: zorgverzekeraars VGZ, Univé, IZZ, IZA, UMC, ZEKUR, Zorgzaam, SZVK, Bewuzt en Caresque vergoeden deelname aan het programma. Daarnaast betaal je een eigen bijdrage.
Meer informatie: www.keerdiabetesom.nl
Goed om te weten: dit jaar ontwikkelt Stichting Voeding Leeft het ‘Vitaal Hart’ programma voor mensen met hart- en vaatziekten. Je leest er meer over op www.voedingleeft.nl/vitaalhart

GLI

Dit is het: GLI staat voor gecombineerde leefstijlinterventie. GLI gaat uit van het verminderen van overgewicht en werken aan een gezondere leefstijl via gezonder eten, meer bewegen en gedragsverandering. De GLI wordt aangeboden door diëtisten, fysiotherapeuten, oefentherapeuten en leefstijlcoaches die aan bepaalde eisen voldoen. Zij kunnen dat individueel of in teamverband doen.
Uitleg groepsprogramma’s: er zijn 3 programma’s die het RIVM beoordeeld heeft als voldoende effectief. Deze programma’s duren 2 jaar. Gestart wordt met een basisprogramma van individuele sessies en groepsbijeenkomsten, gevolgd door een onderhoudsfase met terugkomdagen.
Vergoeding: zorgverzekeraars kunnen alleen de erkende programma’s ‘De Beweegkuur’, ‘CooL’ en ‘SLIMMER’ vergoeden via de basisverzekering. Meer over deze programma’s en waar je ze kunt volgen, lees je op www.loketgezondleven.nl
Meer informatie: niet iedereen komt in aanmerking voor deze interventie. Overgewicht in combinatie met hart- en vaatziekten is een indicatie.

Paleo

Dit is het: eten zoals je verre voorouders (de jagers en verzamelaars) aten.
Inhoud voedingsadvies: Eten als een oermens betekent dat je zuivel, granen (brood, pasta, rijst), peulvruchten, suiker, aardappelen en bewerkte producten weglaat uit je voeding. Het uitgangspunt is dat je geen pakjes en zakjes meer koopt en daardoor krijg je automatisch minder zout binnen. Het liefst eet je zo puur en onbewerkt mogelijk, producten uit het seizoen en liefst van eigen bodem. Op het menu staan groenten, fruit, knollen (zoals knolselderij en pastinaak), noten, pitten en zaden, vlees, vis, eieren en olie. Het is belangrijk dat het paleo-dieet goed samengesteld is zodat tekorten voorkomen worden. Het is slim je te laten begeleiden door een diëtist.
Meer informatie: via de boeken Het Paleodieet (Loren Cordain), Het Oerdieet (Remko Kuipers), Oergezond (Remko Kuipers), Oergezond met Oerdis (Angela Severs en Karine Hoenderdos), Oergondisch genieten (kookboek, Ria Penders en Yvonne van Stigt).

Ketogeen dieet

Dit is het: een dieet waarbij je voeding heel weinig koolhydraten bevat. Niet iets om op eigen houtje te volgen. De koolhydraatbeperking is niet altijd levenslang nodig. Als je je streefgewicht hebt bereikt, kan de hoeveelheid koolhydraten meestal weer wat omhoog. De maximale hoeveelheid koolhydraten zonder weer in gewicht toe te nemen, varieert van persoon tot persoon.
Inhoud voedingsadvies: bij een ketogeen dieet ligt de inname van koolhydraten tussen de 20 en 50 gram per dag. Ter vergelijking: een gemiddelde volwassen vrouw eet ongeveer 225 gram koolhydraten per dag. Je gebruikt dus heel weinig koolhydraatbronnen zoals brood, aardappelen, pasta, rijst, koek, snoep, frisdrank en fruit. Om aan voldoende energie te komen, schakelt je lichaam over van koolhydraatverbranding op vetverbranding. Hierbij komt een restproduct vrij: ketonen. Het ketogeen dieet geeft meer gewichtsverlies dan een vetarm dieet. Bij een vetarm dieet daalt je ruststofwisseling waardoor je minder energie verbruikt op een dag. Dit gebeurt nagenoeg niet bij een ketogeen dieet. Dit dieet volg je bij voorkeur onder begeleiding van een diëtist.
Goed om te weten: Je zou het misschien niet verwachten van een dieet dat veel vet en verzadigd vet bevat, maar het ketogeen dieet lijkt ook de vetsamenstelling in het bloed te verbeteren en de bloeddruk te laten dalen.

Atkins

Dit is het: een koolhydraatarm dieet, uitgedacht door de Amerikaanse cardioloog Robert Coleman
Inhoud voedingsadvies: je beperkt de inname van koolhydraten en gebruikt eiwitten en vetten als belangrijkste brandstof. Door het minderen van koolhydraten haalt je lichaam de energie niet meer uit de overtollige koolhydraten maar uit (overtollig) lichaamsvet. Het dieet bestaat uit 4 fases. Jouw persoonlijke doel bepaalt in welke fase je het beste kunt starten. Bij iedere fase hoort een andere koolhydraathoeveelheid en horen andere producten. Met het doorlopen van de fases mag je steeds wat meer eten en heb je meer keuze. Fase 1 start bijvoorbeeld met slechts 20 gram koolhydraten, in fase 2 neem je, met stappen van een week, dagelijks 5 gram koolhydraten meer.
Kosten: via nl.atkins.com kun je je gratis inschrijven. Je ontvangt onder andere menu’s, recepten en tips en kunt deelnemen aan een online community. Als je speciale Atkins-producten gebruikt, kost het uiteraard geld. Meer informatie: nl.atkins.com.

Leefstijl als medicijn

Wat is het: een platform, opgericht door ervaringsdeskundige Wim Tilburgs, om anderen te adviseren, te inspireren en te motiveren. Doelgroep: iedereen met diabetes type 2. Tilburgs heeft hierbij een deskundig team om hem heen verzameld.
Uitleg online community: de (besloten) Facebookgroep is een gepassioneerde community van mensen die leefstijl als beste medicijn zien en zelf de regie terug willen pakken over de eigen gezondheid. Binnen deze community krijg je steun, informatie en advies van lotgenoten over hoe je diabetes type 2 via leefstijl kunt verbeteren.
Inhoud voedingsadvies: Het advies dat in de besloten Facebookgroep gegeven wordt, heeft als uitgangspunt koolhydraatarm en vetrijk. Naast een gezonde voeding zijn ook meer bewegen, stress verminderen, een gezond bioritme, een goede mindset en liefdevolle relaties belangrijk.
Kosten: deelname aan de Facebookgroep is gratis. De groep is alleen toegankelijk voor mensen met diabetes type 2.
Meer informatie: www.jeleefstijlalsmedicijn.nl 

Voor meer artikelen klik hier

Cohortstudies: melkkoe of waardevolle bron?

Geschreven door

Elk universitair medisch centrum heeft er wel een paar lopen: cohortstudies. Onderzoekers volgen grote groepen mensen over langere tijd om te kijken hoe het met ze gaat. Vervolgens trekken ze conclusies over bijvoorbeeld het effect van een bepaalde leefstijl op de gezondheid. Maar loopt het niet uit de hand met deze studies? Heb je er wat aan?
Erg lang hoeft hoogleraar Algemene interne geneeskunde Yvo Smulders niet na te denken over een goede cohortstudie van Amsterdam UMC. “De Heliusstudie kan antwoorden geven die we nog niet kennen én die relevant zijn. Omdat er wordt gezocht naar gezondheidsverschillen tussen etnische groepen in Amsterdam. Daarover weten we niet zo veel.”
Helius (Healthy Life in an Urban Setting) is in 2010 door het AMC en de GGD Amsterdam opgezet. Het is een gezondheidsonderzoek binnen zes etnische groepen in de hoofdstad – zo’n 25 duizend Amsterdammers doen eraan mee. De onderzoekers willen weten waarom diabetes veel voorkomt bij Hindoestaanse Surinamers en waarom patiënten met een Turkse of Marokkaanse achtergrond vaker astma hebben. “Super relevant”, oordeelt Smulders.

Gemiddelde patiënt heeft er weinig aan

Over veel andere cohortstudies is hij kritischer. “Het lijkt wel alsof elk universitair medisch centrum een eigen cohort moet hebben. Zo’n studie opzetten is verleidelijk. Per onderzoek kan het honderden tot duizenden publicaties opleveren, promoties, geld. Ik durf de stelling aan dat de gemiddelde patiënt weinig heeft aan de kennis die we nu met cohortstudies vergaren. Er is bovendien geen enkele universiteit die op de juiste manier omgaat met de data uit deze onderzoeken.”

“Hoeveel diabetespatiënten zijn hier beter van geworden?”

Smulders noemt de Hoorn-studie, in de jaren tachtig van de vorige eeuw opgezet vanuit VUmc. Het onderzoek kijkt naar de diabeteszorg in de regio West-Friesland. “Prima onderzoekers, ik heb zelf meegewerkt. Honderden publicaties zijn er verschenen, maar je mag ook wel kritisch reflecteren: hoeveel diabetespatiënten zijn hier beter van geworden?”
Dan mengt Tanja Vrijkotte zich in het gesprek. Ze is projectleider van een cohortstudie met de naam ABCD, opgezet vanuit het AMC. Deze Amsterdam Born Children and their Development (ABCD)-studie volgt kinderen van voor hun geboorte tot hun volwassenheid. Het onderzoek begon in 2003 en loopt door tot ergens in 2020. Vrijkotte kan zich vinden in de observaties van haar collega. “Je moet van tevoren goed nadenken welke vragen je wilt beantwoorden met de studie.”

“We gaan voor het beste, maar soms is het een zesje”

Het begrip poortwachter valt. Vrijkotte: “Je wilt dat mensen die met jouw gegevens aan de slag gaan bij iemand toestemming vragen of dat mag en kan. Deze ‘poortwachter’ moet erop toezien dat het kwalitatief goed gaat. Maar dat gaat weleens mis. We gaan voor het beste, maar soms is het een zesje.” Want een groot gevaar bij cohortstudies, zeggen de onderzoekers, is het lukraak zoeken naar verbanden. Cohorten leveren enorme bestanden op met data over van alles en nog wat. Het is dan verleidelijk om naar statistische verbanden te zoeken, waarbij de p-waarde bepalend is.
Dat is het getal dat zegt of een uitkomst statistisch significant is, om het simpel te houden. Als die waarde maar klein genoeg is, dan rolt er weer een publicatie uit. “Maar”, vullen Smulders en Vrijkotte aan, “de p-waarde wordt vaak gezien als maat voor het waarheidsgehalte van een bevinding, en die interpretatie is onjuist. Zeker bij lukraak onderzochte verbanden zal het merendeel van de statistisch significante bevindingen onwaar zijn.”

Huilbaby’s

Waar het om gaat, zeggen de twee, is dat er een plausibel oorzakelijk verband moet zijn. Een voorbeeld: er kwam de afgelopen jaren weleens kritiek op cohortstudies, onder andere in een artikel in de Volkskrant, pakweg een jaar geleden. Daarin werden vraagtekens gezet bij Vrijkottes publicatie over huilbaby’s, een resultaat van de ABCD-studie. “De stress die een moeder van een huilbaby ervaart, kan de ontwikkeling van een kind beïnvloeden”, stelde ze destijds.
Ho, ho, was de kritiek: je concludeert uit die gegevens dat huilbaby’s later vaker gedragsproblemen hebben en dat moeders meer stress ervaren als de baby veel huilt. Maar is het één het gevolg van het ander? Huilt een baby omdat de moeder gestrest is, of raakt de moeder gestrest doordat de baby veel huilt? Misschien zijn er wel andere factoren die een rol spelen.

Dikke kinderen en suikerziekte

Vrijkotte kent de kritiek. Dit soort onderzoek is een opmaat naar het volgende, legt ze uit. Het is een tussenstand: je bestudeert een probleem zonder daarover meteen het laatste woord te willen hebben. Nu zou je een gerichte studie moeten opzetten om oorzaak-gevolg in kaart te brengen en te bestuderen welke interventie effect heeft op latere gedragsproblemen bij kinderen. “En daar schort het weleens aan. Het is een totaal andere tak van sport. Ik heb er helaas geen tijd voor, ik ben verantwoordelijk voor het cohort.”
Smulders hamert ook op aandacht voor andersoortig onderzoek. “In cohorten blijven we maar zoeken. We weten intussen echt wel dat dikke kinderen meer kans hebben op suikerziekte. Laten we het geld steken in onderzoek naar de vraag welke interventie het meest kans van slagen heeft om te voorkómen dat kinderen dik worden of dat ze suikerziekte ontwikkelen. Daar hebben we meer aan dan aan het nog verder ontleden hoe het verband precies in elkaar steekt.” Vrijkotte is het daar niet mee eens. “Uit de ABCD-studie is gebleken dat de aanleg voor overgewicht ontstaat in de eerste duizend dagen. En niet op het eind van de basisschool. Als resultaat hiervan is de aandacht gegaan naar interventies in die eerste duizend dagen.”

Afkapwaarden

De publicatie over huilbaby’s kreeg ook kritiek dat er mogelijk gerommeld zou zijn met wat de afkapwaarden heet. Waar leg je de grenzen in de studie, wanneer is een huilbaby precies een huilbaby om maar een voorbeeld te noemen. Smulders: “Daar kun je mee rommelen. Dat riekt zelfs naar fraude als onderzoekers de afkapwaarden zo kiezen dat er een verband ontstaat. Ik kan dat in het geval van de ABCD-studie niet beoordelen.” Vrijkotte verwerpt deze kritiek: “Zoals het hoort, zijn de afkapwaarden vastgesteld vóór het onderzoek begon, en zo gekozen dat de resultaten zijn af te stemmen op eerdere studies.”

Vicieuze cirkel

Al met al schetsen Smulders en Vrijkotte een systeem van wetenschappers die maar doordenderen en niet makkelijk bij te sturen zijn. Smulders wijst ook naar de medisch wetenschappelijke bladen die veel resultaten uit cohortstudies publiceren en zo de vicieuze cirkel in stand houden. En de onderzoekers wordt min of meer opgelegd vooral veel te publiceren. Is er een weg uit wat Smulders ‘de crisis in de wetenschap’ noemt?
Vrijkotte: “Het komt erop neer dat je goed moet nadenken voor je wat aanpakt. Wat is de relevantie van wat je wilt weten? Er moet een analyseplan liggen voor je aan de slag kunt met de gegevens uit een cohortstudie.” Smulders gaat verder. Anders denken is zijn oplossing, hoe vaag dit ook klinkt. Zoeken naar fysieke verklaringen voor medische vraagstukken. Het mechanisme achter een ziekte ontrafelen. “En we moeten humaan onderzoek effectiever doortrekken naar interventies. Wat is bijvoorbeeld een grote, recente doorbraak in de medische sector? Ik noem de immuuntherapie bij kanker. Echt, daar is geen cohortstudie aan te pas gekomen.”
Bron: AMC, Janus

Voor meer artikelen klik hier

Stoppen met roken vraagt om goede begeleiding

Geschreven door

Stoppen met roken kan vervelende bijwerkingen hebben. Het is afkicken van een verslaving, en kan zelfs tot nieuwe verslavingen leiden. Dat blijkt uit onderzoek door de Columbia University in de VS.
Uit het onderzoek bleek dat nogal wat ex-rokers vervolgens behoorlijk aan de fles gingen en hun alcoholconsumptie fors toenam. Anderen die met roken stopten blowden vervolgens meer wiet.
De onderzoekers volgden van 2002 tot en met 2016 maar liefst 67.000 deelnemers vanaf 18 jaar. Het risico op een depressie bij ex-rokers bleek iets groter dan dat bij rokers, een stijging van bijna 5 naar iets meer dan 6 procent. Waar bij de rokers ruim 17 procent veel dronk, steeg dat percentage bij de niet-meer-rokkers naar ruim 22 procent. En met drinken hebben we het natuurlijk over alcoholgebruik, niet over een gezond flesje mineraalwater. Het wietgebruik verdubbelde zelfs, van 5 naar dik 10 procent.
Dat bracht de onderzoekers tot de onvermijdelijke conclusie dat stoppen met roken risico’s herbergt, en dat mensen die stoppen begeleiding nodig kunnen hebben. Dit om te voorkomen dat ze terugvallen in andere slechte gewoontes.

Voor meer artikelen klik hier

Tabaksfabrikant biedt GroenLinks-kamerlid baan aan

Geschreven door

Tabaksfabrikant Imperial Tobacco heeft GroenLinks-Kamerlid Paul Smeulders via een wervingsbureau benaderd voor een baantje als manager PR voor externe voorlichting. Het wervingsbureau deed het kamerlid de suggestie dat hij zijn mening over roken kan aanpassen. Zoals bekend is GroenLinks fel tegenstander van roken.
Dat was voor de recruiter geen probleem, aldus GroenLinks in een verklaring. Het benaderde kamerlid kon zijn mening nuanceren en helpen het standpunt van zijn partij te veranderen.

Schaamteloos

“Schaamteloos dat tabaksfabrikanten Tweede Kamerleden polsen om voor hen te werken en het partijstandpunt te helpen veranderen. Als partij zijn wij hiervan niet gediend”, aldus Paul Smeulders.
Smeulders ontving twee weken geleden via Linked In  een uitnodiging om te solliciteren op de functie van lobbyist bij multinational Imperial Tabbaco, bekend van onder meer Davidoff, Gauloises, Drum en Rizla vloeipapier.

Wie nog meer?

Uit het gesprek, waarvan Smeulders gisteren een video publiceerde, blijkt dat meerdere Kamerleden door het bedrijf zijn benaderd. Omdat alleen GroenLinks hiervan melding maakte, is Hartpatiënten Nederland benieuwd welke andere kamerleden benaderd zijn. Die houden blijkbaar hun kaken op elkaar en blijven onder de radar.

Boos

Smeulders is in elk geval boos. “Het enige belang van de tabaksindustrie is om zoveel mogelijk mensen hun product te laten afnemen. En het enige wat dit oplevert is dat mensen sterven aan kanker. Ik vind het daarom van maatschappelijk belang dat openbaar is welke invloed de tabaksindustrie heeft op de politiek”, zegt Smeulders.

Register

GroenLinks wil dat er een register komt, waarin Kamerleden contacten met de tabaksindustrie openbaar moeten maken, net zoals ambtenaren bij ministeries moeten doen.
Kijk hier voor verklaring GroenLinks

Reactie Imperial Tobacco

In een reactie aan het ANP laat de tabaksfabrikant weten het begrijpelijk te vinden dat de werver uitkomt bij een kamerlid van GroenLinks. De nieuwe PR-manager moet immers de standpunten van het bedrijf bij de overheid uitleggen, dus ook aan de Tweede Kamer, aldus het bedrijf. Het hebben van een politiek netwerk voor de PR-manager kan dan van toegevoegde waarde zijn, aldus Imperial Tobacco.  Sterker nog, volgens het bedrijf liggen de standpunten van GroenLinks en Imperial Tobacco zover niet uit elkaar. “Net als GroenLinks vindt ook Imperial Tobacco Nederland het vanzelfsprekend dat jongeren niet horen te roken.”

Voor meer artikelen klik hier