Goede voornemens

Goede voornemens zijn nooit slecht. Of het nu werkt of niet en of ze nou worden nagekomen of tegen het einde van januari rechtstreeks de prullenbak in worden geslingerd: het kan nooit kwaad om een nobel streven eens op papier te zetten. Wij doen een voorzetje met acht goede voornemens die bevorderlijk zijn voor uw lichaam en geest.

Iedere dag een wandeling

De paden op, de lanen in! Als we het hebben over dingen die goed voor lichaam én geest zijn, kunnen we niet anders dan openen met een warm pleidooi voor de goede oude wandeling. Het is gratis, u hoeft er geen ingewikkelde capriolen voor uit te halen en het effect treedt á la minute op. Stap de voordeur uit, sla eens een weggetje in uw eigen wijk in dat u in al die jaren nog nooit goed bekeken heeft, en zet het verstand op nul. Door een stevig rondje te stappen verdwijnen stress en zorgen even naar de achtergrond, blijven spieren soepel en het is ook nog eens goed voor de bloeddruk. Onderzoek heeft aangetoond dat na 30 minuten wandelen de bloeddruk en de cholesterolwaarden in het lichaam verlagen.

Glimlach en groet

Nog zoiets dat u helemaal niets kost, maar dat een groter effect heeft dan u denkt: schenk uw breedste glimlach en hartelijkste groet aan eenieder die dat maar wil horen. We zijn in Nederland nog weleens geneigd om onze schoenveters eens grondig te inspecteren wanneer we iemand naderen, maar van een welgemeend ‘hallo’ is nog nooit iemand minder geworden. En als u het echt bont wilt maken, doet u daar nog een compliment bovenop. Het zal u verbazen hoe uw buurman kan opveren als u bevestigt dat die bolhoed niemand anders beter staat dan hem.

Verwennen met volkoren

Een makkelijke stap naar een gezonder eetpatroon: vervang een aantal van uw favoriete producten door volkoren varianten. Het lijkt soms even lastig, maar als u eenmaal wat alternatieven geproefd heeft en daaraan bent gewend, merkt u het verschil nauwelijks meer. Brood, pasta, rijst, couscous, zelfs chips: van alle producten die de meeste mensen regelmatig eten zijn gezonde, volkoren uitvoeringen beschikbaar. Volkorenproducten verlagen het risico op hartaandoeningen, bevatten veel vezels, goede koolhydraten en vitaminen en worden aanbevolen voor mensen met diabetes.

Ga stress te lijf

Het is ongetwijfeld niet te voorkomen dat u zo nu en dan in uw leven stress ervaart. Maar ga bij uzelf na: gaat het dan om een beetje spanning die u goed het hoofd kunt bieden, of merkt u dat de stress soms deels de controle over uw lichaam overneemt? Stress kan verschillende fysieke klachten veroorzaken en zelfs het risico op hart- en vaatziekten verhogen. Merkt u bijvoorbeeld dat u voor langere tijd een verhoogde hartslag hebt, hoofdpijn, een verminderde eetlust of slaapproblemen? Dan is het misschien hoog tijd om te ontspannen. Men lijdt het meest onder het lijden dat men vreest, dus probeer naar manieren te zoeken waarop het gevreesde lijden wat meer naar de achtergrond verdwijnt.

Moppen tappen

Het is bewezen: lachen is om meerdere redenen gezond. Tijd om dus een nieuw, fris jaar vol goede grappen tegemoet te gaan. Wanneer u het op een gieren zet, komt het geluksstofje endorfine vrij. Dat stofje zorgt direct voor een meer ontspannen gevoel en als u pijntjes heeft, worden die verzacht of zelfs eventjes vergeten. Er zijn zelfs onderzoekers die stellen dat een half uur lachen per dag de kans op een hartaanval verkleint. Lachen verlaagt namelijk de hoeveelheid stresshormoon in het lichaam, en het is nu net dat hormoon dat van invloed kan zijn op de doorbloeding in het lichaam en dus op het risico op een hartaanval.

Help een ander

Ook in het nieuwe jaar zullen we in de samenleving genoeg uitdagingen tegenkomen. De effecten van de inflatie en energiecrisis zullen nog lang voelbaar zijn en genoeg mensen zullen het (financieel) lang niet even makkelijk krijgen. Medemenselijkheid wordt het sleutelwoord: vraag eens aan uw zus hoe het écht gaat en luister aandachtig, maak een pan soep voor dat jonge gezin in de straat dat met vier kinderen het hoofd maar nauwelijks boven water houdt, of zoek een goededoeleninstelling die u een warm hart toedraagt.

Horizon verbreden

Een nieuwe hobby, een radicaal andere leefstijl, een sport waarvan u had gedacht dat u hem nooit zou beoefenen: waarom zou 2023 niet het jaar van de vernieuwing kunnen worden? Nieuwe impulsen houden ons scherp van geest, geboeid en vol levenslust. Waag het er dus maar gewoon een keer op! Boek een vliegticket naar Maleisië, stap op een paard, sluit u aan bij een club vol nieuwe mensen en zet de aarzeling opzij: er zijn mogelijkheden genoeg om uw horizon te verbreden. Het mooie is: u heeft niets te verliezen, want als het niet bevalt, stopt u er toch gewoon weer mee? Althans: eenmaal in Maleisië is dat misschien een beetje zonde, maar dat zien we dan wel weer.

Tekst: Yara Hooglugt
Beeld: Djanko

Dit artikel verscheen eerder in het HPNLmagazine.

Haal kerst in huis! Of zoek ‘m juist op

Na een allesbehalve ‘normale’ kerst vorig jaar, die voor veel mensen binnen de muren van het eigen huis plaatsvond, is er dit jaar hopelijk weer meer ruimte voor samenzijn met de feestdagen. Wat ons betreft betekent dat ook een mooi excuus om zo vroeg mogelijk alvast in de stemming te komen. Voor dit artikel gingen we daarom op zoek naar leuke manieren om uw interieur in kerstsferen te brengen én naar leuke dingen die u kunt doen.

Op wat voor manier u kerst ook viert, er is altijd wel een reden om het huis een beetje mooi aan te kleden. Of u nu liefhebber bent van groot, groter grootst, en het liefst een huis vol hebt en zes gangen dineert, of juist van het bescheidener soort bent en net zo graag een schnitzel voorgeschoteld krijgt als een gevulde kalkoen… warm kaarslicht, een mooie boom en gezellige feestversiering geven zelfs de meest solitaire kerstvierders een goed gevoel. Om uw huis te versieren hoeft u echt geen halsbrekende capriolen uit te halen door op ladders te klimmen, urenlang aan de knutseltafel te zitten of bakken geld uit te geven aan kleinoden waar u een jaar later al niet meer naar omkijkt. Pak het eenvoudiger, goedkoper en leuker aan met deze tips!

Haal nostalgische kerstversiering in huis

Echte kaarsjes aansteken in een licht ontvlambare boom zal men tegenwoordig wellicht niet zo gauw meer doen, maar er zijn genoeg nostalgische alternatieven. Kerstversiering kenmerkte zich decennia geleden, veel vaker dan nu, door eenvoud. Een trapkandelaar met nepkaarsjes in de vensterbank, een kerstkrans aan de deur, een bescheiden stalletje in de hoek. Aangezien zo’n beetje alles dat in de vorige eeuw in zwang was, uiteindelijk wel weer z’n terugkeer maakt en ‘retro’ wordt, geldt dat ook voor ouderwetse kerstversiering. Onder de noemer ‘vintage’ wordt nog veel kerstversiering in oude stijl verkocht. Denk bijvoorbeeld aan de karakteristieke houten poppetjes voor in de kerstboom en bijna antieke glazen kerstklokken.

Stel een kerstschaal samen

Deze interieurtip kunt u in alle seizoenen in het achterhoofd houden, maar hij is extra leuk met kerst. Door een grote schaal te vullen met bijvoorbeeld mooie kerstballen, kaarsen en dennentakken creëer je gemakkelijk een gezellige sfeer in huis. Het mooie van zo’n kerstschaal, is dat u eindeloos kunt variëren en de inhoud van de schaal zelfs iedere week kunt veranderen. Zo voelt het een beetje alsof u continu iets ‘nieuws’ toevoegt aan uw kerstinrichting, terwijl u hier eigenlijk niet zo veel voor hoeft te doen. Sterker nog: een rondje door het bos, de tuin of de zolder kan al genoeg zijn voor een mooi gevulde schaal.

Trakteer uzelf op nieuw servies

Van een mooi luxe servies gaat een rollade er sappiger uitzien, krijgt een pudding meer glans en de champagne wordt er nóg feestelijker van. En aangezien een mooi servies ook de rest van het jaar niet misstaat op de eettafel, is het altijd een goede investering als u zichzelf trakteert op een paar luxe schalen, mooie borden met sierlijsten of kristallen wijnglazen. Trek erop uit naar het dorps- of stadscentrum en speur de winkels af op zoek naar iets moois. Vindt u het niet erg om uw geld te besteden aan iets dat u alleen rond de kerstperiode zal gebruiken? Er bestaan ook tal van speciale kerstserviezen met feestelijke opdruk, gouden sierranden en bijzondere vormen.

Hoe verleidelijk het misschien ook is om lekker warm thuis te blijven zitten, zéker als u onze drie interieurtips heeft opgevolgd natuurlijk, is de decembermaand ook een heerlijke periode om er eens op uit te gaan. We geven u wat inspiratie!

Loop een lichtroute in Maastricht

Twee vliegen in één klap met dit uitje, wat ons betreft. Door één van de prachtige lichtroutes in Maastricht te lopen doet u uw lijf en gezondheid een plezier en geniet u tegelijkertijd van Maastricht in feestsferen. Er zijn drie routes uitgestippeld. Zo is er de Wyckse wandeling, die door de historische buurt Wyck voert. Ten tweede is er de Romantische route, die u leidt door de meest knusse straatjes en schattigste steegjes van de stad. Tot slot kunt u kiezen voor de route door het Sphinxkwartier, een oud industrieel gebied waar moderne architectuur een vaste plek heeft verworven en waar u ook langs een historische haven wandelt.

Kom in de kerstsfeer op Kasteel de Haar

Er zijn maar weinig locaties in Nederland die zich zo goed lenen voor de prachtigste kersttaferelen als Kasteel de Haar. Ieder jaar wordt dit monument in Haarzuilens omgetoverd tot kerstkasteel en vinden er tal van evenementen plaats. Ook dit jaar kunt u weer rekenen op een statige kerstbomen verspreid over het hele kasteel, vrolijk versierde trappen en balustrades en overweldigende warme verlichting. Waagt u zich ook aan een dromerige wandeling over het bijbehorende landgoed? Het is in Haarzuilens heerlijk struinen door de tuinen, over de meanderende paadjes en de meest origineel vormgegeven bruggetjes.

Dit artikel verscheen in het HPNL magazine. Interesse? Vraag hier het HPNLmagazine aan.

Eindelijk suikertaks

Eindelijk krijgt Nederland een suikertaks. Dat is een belasting op suiker in zoete drank, bijvoorbeeld. Het nieuwe regeerakkoord voert niet alleen die suikertaks in, maar verlaagt ook de btw op groenten en fruit. In beide gevallen lang gekoesterde wensen van Hartpatiënten Nederland en talloze andere gezondheidsorganisaties, zoals met name Foodwatch, die de regering jarenlang onder druk zette om gezonder eten te promoten. Mede daardoor komen er bindende afspraken met de voedingsindustrie.

Geweldig nieuws kortom! “We verhogen de belasting op suikerhoudende dranken en we verhogen de accijnzen op tabak”, staat in het nieuwe regeerakkoord. “We maken bindende afspraken met de industrie over gezondere voedingsmiddelen. We bezien hoe we op termijn een suikerbelasting kunnen invoeren en de BTW op groente en fruit naar 0% kunnen verlagen.” Fantastisch toch!

Ook wordt er scherper toegezien op naleving van regels op gezondheids- en voedingsgebied. “We versterken de positie van de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA). Dit vraagt een aanzienlijke publieke investering in de publieke taken van de NVWA.” Dat schept hoop! De hoop dat de NVWA eindelijk eens in actie zal komen om misleidende verpakkingen en etiketten strenger aan te pakken. Denk daarbij aan gezondheidsclaims op producten die helemaal niet gezond zijn!

Ook kinderen worden meer beschermd. “We beschermen kinderen extra tegen niet-passende ‘online’ reclame en kindermarketing, geven ze het recht om niet gevolgd te worden en geen dataprofielen te krijgen.”

Goed nieuws dus, en daar zijn we hartstikke blij mee!

 

Het nieuwe HPNLmagazine ligt op de deurmat!

Deze week ligt de nieuwe uitgave van het HPNLmagazine op de deurmat bij onze donateurs.

Ook dit keer, zoals u van ons gewend bent, weer boordevol interessante en informatieve artikelen en interviews.

Hans Kazàn vertelt over de operatie van zijn aneurysma, Svintha (35) is gereanimeerd door haar man en deelt haar verhaal, we delen alle ins + outs over de ICD en er is aandacht voor hartkloppingen, maar ook voor een behaalde mijlpaal waar we blij mee zijn: de vrijstelling van de coronapas voor gedupeerden.

Ook meer over het vrouwenhart: Ielja Strik is Europees kampioen en tevens hartpatiënt, Norma’s klachten bleken niet door de overgang bleken te komen, maar door ernstig hartfalen. Ook is er weer veel te lezen over een gezonde leefstijl. Zo vertelt huisarts Jacqui van Kemenade over het belang van minder zitten en wil patissier Steyn Dullens gezonde bonbons en verantwoorde taart maken. Cardioloog Remko Kuipers zet zich in voor preventie en een gezonde leefstijl, huisarts Tamara de Weijer is van mening dat leefstijl minstens zo belangrijk is als vaccinatie en Marieke Aalbers verkiest broccoli boven bètablokkers.

Ook meer over onze HartbrugReizen: we delen het reisprogramma van 2022, maar ook delen we het verhaal over Wim, die een hartinfarct kreeg tijdens een HartbrugReis.

Tenslotte is er natuurlijk ook ruimte voor ontspanning. Zo geven we leuke Kersttips en kunt u lekker puzzelen.

Dit is nog maar een kleine greep, dus lees snel verder. Wij wensen u veel leesplezier!

Geen donateur maar benieuwd?

Vraag hier een proefexemplaar van het HPNLmagazine aan.

Wie verdient een…. Hartje?

Op zoek naar een leuk en bijzonder cadeau? Voor iemand die veel voor u doet of betekent, die wel een mooie attente verdient? Geef dan nu een edelstenen hartje cadeau om dit te laten weten aan die speciale persoon!

Speciaal voor de feestdagen hebben we een eenmalige aanbieding voor onze donateurs. Zoek een gelukshartje naar keuze* uit voor maar € 7,50. De diverse hartjes hebben één ding gemeen: ze zijn mooi om te krijgen en nog leuker om te geven en ontvangen.

* De collectie gelukshartjes bestaat uit negen, echte edelstenen met elk andere eigenschappen en zijn in een gelimiteerde oplage hoogwaardig verwaardigd en gepolijst. De Howlith, Jaspis en Landschapsjaspis, net zoals de Mookaiet, Mosagaat en Rhodonit, maar ook Rozenkwarts, Sodalith en Unakit. Bekijk de diverse eigenschappen op onze website of via de QR-code:

www.hartpatienten.nl/nieuws/edelsteen

Bestel snel zodat u het hartje tijdig ontvangt! Het hartje wordt binnen 2 werkdagen verstuurd.

Hartje bestellen? Een hartje bestellen kan via roermond@hartpatienten.nl of via het contactformulier.

Boezemfibrilleren: wat moet je ervan weten?

Normaliter maakt het hart zo’n zestig slagen per minuut. Als het hart op hol slaat, kan het tot wel 300 slagen per minuut maken. Dat op hol slaan noemen we boezemfibrilleren. Wat moeten we hiervan weten en hoe verkleinen we het risico?

Boezemfibrilleren – ook wel atriumfibrilleren genoemd – is de meest voorkomende vorm van hartritmestoornissen. In ons land hebben zo’n 300.000 mensen ermee te maken. Symptomen zijn uiteenlopend, van kortademigheid, hartkloppingen, soms pijn in de borst tot en met duizeligheid. Veel mensen merken er echter niets van, en dat kan gevaarlijk zijn.

Trombose

Duurt zo’n stoornis langer dan twee dagen, dan gaat het bloed langzamer stromen en bestaat het risico dat er een bloedstolsel in het hartoortje in de linkerboezem ontstaat. Trombose dus. Als dat stolsel in de bloedbaan terecht komt en vervolgens naar het hoofd stroomt, kan het een vat dicht doen slibben en een beroerte veroorzaken.

Verhoogd risico

Sommige mensen lopen een verhoogd risico op boezemfibrilleren. Het gaat dan om mensen met diabetes, hartfalen, hoge bloeddruk of mensen die een hartinfarct hebben gehad. Met name als je hoge bloeddruk hebt en daar niets tegen doet, ligt het gevaar van een beroerte door boezemfibrilleren op de loer. Zeker wanneer hoge bloeddruk erfelijk is, moet je oppassen. Daarnaast hebben vrouwen een hoger risico op een beroerte, en stijgt dat risico bij iedereen naarmate je ouder wordt.

Hart op hol

Als je merkt dat je hart op hol slaat, neem dan contact op met je huisarts. Die onderzoekt wat er aan de hand is. En wat het risico op een beroerte is. De huisarts kan dan bijvoorbeeld bloedverdunners voorschrijven. Daardoor stolt het bloed minder snel.

Niet iedereen kan zomaar bloedverdunners slikken. Mensen die dit niet mogen hebben, zijn wellicht geholpen met een occluder. Dat is een plaatje dat via een katheter wordt ingebracht om het hartoortje af te sluiten. Dat vermindert het risico op trombose.

Er wordt ook wel eens gedacht aan het resetten van de sinusknoop, door middel van elektroshocks. Cardiologen zijn daar terughoudend in, omdat de helft van de behandelde mensen na korte tijd weer terugkomt met dezelfde klachten.

Ablatie

Ablatie is een vaker gebruikte manier om boezemfibrilleren te voorkomen. Eerst wordt met een katheter gezocht naar de plek op het hart waar de storing zich voordoet. Met die katheter wordt op die plek een litteken gebrand, maar dat kan ook middels bevriezing gebeuren. De ingreep heet dan geen ablatie, maar cryoablatie. Dat litteken blokkeert de stroom die leidt tot de stoornis.

Leef gezond!

Tenslotte: Voorkomen is altijd beter dan genezen. Een gezond leven en een gezond voedingspatroon is altijd de beste manier om hartritmestoornissen te voorkomen. Niet roken. Geen alcohol. Veel groenten en fruit. En vis. En vooral veel bewegen. Ga wandelen!

Soms hebben mensen bepaalde voedselallergieën die een risico kunnen vormen. Overleg dat met je huisarts. We denken dan aan voedingsmiddelen waarin tyramine zit. Dat goedje zit in zo’n honderd voedingsmiddelen, waaronder kaas, ketjap, yoghurt, walnoten, met droge gist gebakken brood, rode wijn, ananas en aubergine. Tyramine kan leiden tot atriumfibrilleren. Als dat bij jou zo is, dan zal de huisarts je waarschijnlijk aanraden deze producten links te laten liggen. Op dieet dus!

Hoe houden we het risico laag?

Vorig jaar spraken we met de Maastrichtse hoogleraar cardiologie Prof. Dr. Harry Crijns over het verlagen van het risico op hartritmestoornissen. Dat kan volgens hem door in een vroegtijdig stadium al medicatie te gebruiken tegen die stoornissen, of middels een ablatie. Als je een chronische hartritmestoornis vroegtijdig behandelt, verminder je het risico op ernstige hart- en vaatproblemen, en op overlijden. Dat betekent dat vroeg ingrijpen door middel van een ablatie (wegbranden van de ritmestoornis in het hart) of het voorschrijven van antiaritmische medicatie zinvol is. Dat blijkt uit recent internationaal onderzoek waarvan Crijns – inmiddels gepensioneerd – een van de projectleiders was.

Vraag: Ik heb boezemfibrilleren en een flutter, kortweg SVT. Ik slik een aantal verschillende medicijnen om te onderdrukken. Ook heb ik hartfalen. Mocht ik besmet raken met corona, loop ik dan het risico dat de hartritmestoornissen er doorheen breken of is mijn gezondheidsrisico net zo groot als bij ieder ander?

Een doorbraak van hartritmestoornissen heeft vaak te maken met:

* de achteruitgang van de pompfunctie van het hart
* stress
* een harder werkende schildklier

* temperatuurverhoging (koorts) door bijvoorbeeld ziekte of corona. In dit laatste geval helpt paracetamol als koortsverlagend middel, maar niet meer dan 4 per dag, anders kun je doodgaan. Het hart wordt prikkelbaarder door temperatuurverhoging. Om die reden helpt paracetamol hiertegen. Het helpt dus niet tegen corona of de stoornis zelf, maar puur tegen de temperatuurverhoging, die het hart prikkelbaar maakt. Dat risico verlaag je daarmee.

Het risico dat je corona oploopt is onafhankelijk van het vóórkomen van hartritmestoornissen of hart- en vaatziekten. Maar áls je corona oploopt, dan is het risico groter voor patiënten met hart- en vaatziekten en hartritmestoornissen.

Zorg je bij voorbaat dat je anti-aritmische medicijnen neemt om hartritmestoornissen te voorkomen, dan heb je een betere uitgangspositie, mocht je corona oplopen.

De zin (en onzin) van supplementen

Er wordt veel geschreven over de noodzaak van supplementen, maar is dit wel waar? En hoe kun je als ‘leek’ dan bepalen wat je precies nodig hebt?

Allereerst doen we de aanname dat we alles wat we nodig hebben aan voedingsstoffen, uit onze voeding kunnen halen. Helaas is dit standpunt achterhaald. De concentraties van belangrijke voedingsstoffen in voeding zijn drastisch verminderd in de afgelopen jaren. Daarom kan het zinvol zijn om supplementen te slikken voor je gezondheid.

Kijken naar jouw behoefte

Waar jouw gezondheid geen baat bij heeft, is om gewoon lukraak wat supplementen bij elkaar te zoeken en die te gaan slikken. Het is enorm belangrijk om te kijken wat jij nodig hebt op basis van je leeftijd, gewicht, voedingspatroon, leefstijl en andere factoren. Een multivitamine is in de meeste gevallen niet aan te raden, hier zitten vaak slecht opneembare vormen van vitaminen in, en bevatten bijvoorbeeld teveel B6, wat onze gezondheid kan schaden.

Waar jouw gezondheid wél baat bij heeft is het onder de loep nemen van je persoonlijke situatie, en afgestemde supplementen te gebruiken. In een gezonde leefstijl heb je in principe weinig nodig, hieronder licht ik verder toe wat je daarin  kan doen.

Welke voedingsstoffen voor jouw situatie belangrijk kunnen zijn

Het belang van supplementen komt vooral naar voren als je iets weg laat of weg moet laten uit je voeding, óf er andere leefstijlfactoren meespelen. Hieronder geef ik een aantal relevante voorbeelden.

Mag je in verband met je hartconditie geen of weinig zout eten? Dan is het belangrijk om de in zout aanwezige mineralen in de vorm van een supplement toe te voegen aan je dagelijkse routine. Dit zijn hoofdzakelijk magnesium, calcium en kalium, waarvan je kalium uit Lo-Salt kunt halen.

Eet je bijvoorbeeld vegetarisch of veganistisch, dan is het heel belangrijk om de in dierlijke producten aanwezige voedingsstoffen ‘op te vangen’ met een supplement. Dit zijn vooral omega-3, ijzer en B12.

Ben je ouder dan 60, dan is vitamine B12 ontzettend belangrijk voor je. Er is bekend dat je concentraties van deze essentiële vitamine jaarlijks achteruit gaan. In deze situatie kies je voor een B12-supplement in de vorm van methylcobalamine (de best opneembare vorm).

Heb je griep of verkoudheid, of voel je je niet optimaal? Dan kan vitamine C een waardevolle toevoeging zijn. Omdat dit een water oplosbare vitamine is, kun je hier niet zomaar teveel van nemen. Bij ziekte adviseer ik 1 gram per uur, totdat je buik begint te rommelen (dit geeft je maximum aan). Dat is dan je dagdosering tot je weer helemaal hersteld bent.

Heel belangrijk is om medicijngebruik nog even te benoemen. De meeste medicijnen onttrekken voedingsstoffen uit je lichaam. Van bijvoorbeeld metformine (diabetes medicijn) is bekend dat het je B12 verlaagt, en zo zijn er nog heel veel voorbeelden. Dit zou je voor jouw situatie kunnen onderzoeken.

Wat we allemaal nodig hebben

Als Nederlanders is er één vitamine waar we niet zonder kunnen, die we in ons veelal koude kikkerlandje onvoldoende uit de zon halen: Vitamine D. Een vitamine D-supplement is in de maanden waar de R in zit (september t/m april) essentieel om toe te voegen aan je dagelijkse routine. Dit voorkomt een herfst/winterdip én geeft je weerstand een flinke boost. Nog een plus voor hartpatiënten die statines slikken: vitamine D kan bijwerkingen verminderen.

In het vorige artikel schreef ik over spijsvertering en darmgezondheid, een goede probiotica kan dan ook helpen om je darmen gezond te houden en daarmee de opneembaarheid van je voedingsstoffen te verhogen. Want zoals ook al eerder genoemd: dat je zo gezond bent als de voedingsstoffen die je op kunt nemen, geldt natuurlijk ook voor supplementen.

Het kan zijn dat je de voedingsstoffen niet goed kunt opnemen en dan zijn ze in feite nutteloos. Als je twijfelt aan jouw voedingsstoffen waarden of vermoedt dat je tekorten hebt, adviseer ik deze te laten controleren via de huisarts. Wil je hier meer over weten of heb je twijfels over wat voor jou persoonlijk wijsheid is? Reik uit via www.greentwist.nl

Tekst: Iris Heuer
Beeld: Floris Heuer

Hartfalen vanuit het perspectief van de mantelzorger

Pelgrim en niet kapot te krijgen. Zo typeert Joke Maas haar zus Maria die in 2017 een donorhart ontving. Van jongs af aan was Maria eigenzinnig en alles verliep bij haar altijd anders dan bij anderen. Haar harttransplantatie vormde daarop geen uitzondering. Het herstel duurde uitzonderlijk lang. Dat eiste zijn tol van haar naasten. Joke schreef een boek over de gezamenlijke pelgrimstocht.

“Laten we onszelf eerst maar even voorstellen. Maria is de hartenzus, ik ben Joke, de zus die voor haar zingt, en dan is er nog Netty, de oudste en praktische regelaar. Dit boek gaat niet alleen over de kracht van Maria. Het gaat over de kracht van het team. Daar horen behalve de drie zussen ook nadrukkelijk de cardiologen, verpleegkundigen, andere verzorgers en ons eigen thuisfront bij. We maakten een lange pelgrimstocht met elkaar.”

Waarom spreek je van een pelgrimstocht?

“We zijn behoorlijk katholiek opgevoed. Maria is niet kerkgaand, maar wel gelovig en pelgrimeren is een hoofdthema in haar leven. Voordat in 2006 bij haar cardiomyopathie – een aandoening van de hartspier – werd geconstateerd, maakte ze lange pelgrimstochten op de fiets. Maar ook na de diagnose, zelfs met een almaar zwakker hart, met pacemaker en LVAD, bleef ze heel Europa doorkruisen. Ze reisde naar Santiago de Compostella en Rome en verder, tot Jeruzalem. Mijn temperamentvolle zus is niet te stuiten, maar het traject van de harttransplantatie ervaarde ze net zo goed als een pelgrim. Op een gewone pelgrimsreis is het ook niet alle dagen feest. Je hebt zon en regen. Of je gaat aankomen, is niet zeker. Soms is het zo zwaar dat je denkt dat je doodgaat, maar dan komt er toevallig iemand langs. Er gebeurt iets waardoor je weer verder kunt. Dat mijn zus nog leeft, is een absoluut wonder. Na de transplantatie lag ze vijf maanden in coma. In die tijd heb ik veel pelgrimsmuziek en – liederen voor haar gespeeld en gezongen. Ik ben van huis uit muziektherapeut en bij het Erasmus MC erkennen ze gelukkig de kracht van muziek voor genezing. Muziek dringt door, ook als je niet kunt horen, zien en denken.”

Waarom moest er een boek over dit proces komen?

“In 2006 was al duidelijk dat het hartfalen van Maria uiteindelijk tot de dood of harttransplantatie zou leiden. In 2015 constateerde de cardioloog in Breda dat hij niets meer kon doen. Maria diende bij het Erasmus MC in Rotterdam een verzoek in voor een donorhart. Tot dan toe was oudste zus Netty Maria’s voornaamste mantelzorger geweest, maar met zo’n groot avontuur in het verschiet haakte ik aan. Ik wilde daarover ook schrijven, voor Maria. Het traject werd onwaarschijnlijk heftig. Alle mogelijke complicaties deden zich daadwerkelijk voor. Het herstel verliep uitzonderlijk langzaam. Na de harttransplantatie verbleef Maria maar liefst zes maanden in het Erasmusziekenhuis in Rotterdam en negen maanden in het Rijnlands Revalidatiecentrum in Leiden. Met mijn stukjes tekst hield ik de familie en vrienden op de hoogte. Maria uitte uiteindelijk het verlangen om van de hele verzameling een boek voor het goede doel te maken. De netto opbrengsten gaan voor 100% naar de Erasmus MC Thorax Foundation, voor innovatief onderzoek naar hart- en longziekten. Het boek is opgedragen aan de hartdonor en de cardiologe van het Erasmus MC. Die cardiologe is voor ons een halve heilige, ze is top als arts én als mens.”

Wie moeten dit boek lezen?

“Natuurlijk hartpatiënten, maar misschien vooral mantelzorgers. Het boek is geschreven vanuit hun perspectief. Als mantelzorger moet je stevig in je schoenen staan. Let wel dat het boek geen rampverhaal is, integendeel, het zit vol humor. Relativeren en lachen is gezond. Er waren ook vele prachtige momenten. Toen we hoorden dat Maria’s nieren weer werkten en de nierdialyse afgeblazen kon worden, bijvoorbeeld. Maria’s grote wens was om grootmoeder te worden. Dat werd ze inmiddels al twee keer. Allemaal feestjes.”

Hoe is het nu met Maria?

“Ze heeft mindere periodes, maar ze zet de tering naar de nering. Kwetsbaar zijn negeert ze. Als ze het een niet kan doen, doet ze iets anders. Ze leeft tegen de klippen op. Op het hoogtepunt van de coronacrisis reisde ze met haar scootmobiel met de trein door heel Nederland. Ideaal vond ze, met die lege wagons. Ze blijft een mens van alledag. In december wordt ze 73.”

Joke Maas, Met hart en ziel. Mantelzorg bij hartfalen, 2021, ISBN 978-94-6406-484-1. Te bestellen via wergelmir2@gmail.com voor € 15,00 exclusief verzendkosten.

Tekst: Mariëtte van Beek
Beeld: Joke Maas

Acht keer lekker wandelen in mooi Nederland

De coronacrisis heeft ons twee dingen geleerd: wandelen kun je altijd overal doen én Nederland is prachtig. Laten we binnenlandse wandelingen er dus vooral inhouden. Hartpatiënten Nederland tipt acht gevarieerde routes door stad en land. Gouwe ouwe en gloednieuwe.

1. Limespad

De Neder-Germaanse Limes is de voormalige noordgrens van het Romeinse Rijk. Om de grens te bewaken, bouwden de Romeinen wachttorens, wegen, waterwerken en legerkampen. De Limes volgt de oude loop van de Rijn, van Lobith naar Katwijk. Daarmee is de Limes het grootste archeologische monument van Nederland. Sinds dit jaar behoort het zelfs tot het Unesco Werelderfgoed. Op het Limespad passeert u meer dan veertig bijzondere bouwwerken die verband houden met de Romeinse geschiedenis. Ze liggen in aantrekkelijke landschappen. Van de in totaal 275 kilometer kunt u makkelijk dagetappes maken.
Details: www.wandelnet.nl/romeinse-limespad

2. Rotterdam Routes

Als u Rotterdam origineel wilt leren kennen, bekijk de stad dan wandelend en door de bril van echte Rotterdammers! Rotterdammers zelf stelden de thematische wandelingen van Rotterdam Routes samen, van de binnenstad tot het groene buitengebied (tot zelfs Hoek van Holland). Mooie verhalen gegarandeerd! De Dakenroute, Street Art 2 Route en de Skyline van Religies zijn zomaar wat prikkelende benamingen. De lengte van de trajecten varieert van een paar tot zo’n dertig kilometer. De wandelroutes staan op een app die gratis te downloaden is.
Details: www.rotterdamroutes.nl

3. Groninger Borgenpad

Het Groninger Borgenpad bestaat uit een langeafstandswandeling van 240 kilometer tussen Nuis en Wedde. Een borg is een versterkt huis en typisch voor Groningen. De wandeling voert langs alle borgen van Groningen en langs kerken die vaak nauw verbonden waren met de bewoners van de borgen. Als vanzelf maakt de wandelaar kennis met diverse Groningse streken, die stuk voor stuk een verrassend eigen landschap en charme hebben. Uit de wandeling is het makkelijk losse stukken kiezen, daarnaast zijn er ook nog rondwandelingen.
Details: www.groningerborgenpad.nl

4. Natuureiland Tiengemeten

Wie niet naar een buitenlandse jungle kan, gaat gewoon naar het Haringvliet voor Hollandse wildernis. Met het veerpont zit u zo op natuureiland Tiengemeten waar vier wandeltrajecten liggen. Het eiland is een walhalla voor vogelaars. In de wintermaanden spotten ze er zelfs zeearenden. Eb en vloed zorgen niet alleen voor bijzondere fauna, maar ook voor unieke flora. Dat de natuur hier nog maar zo’n vijftien jaar zijn gang kan gaan (voorheen was het landbouwgrond), is bijna niet te geloven. Iets van idee van 19e-eeuwse kleinschalige landbouw geven wat akkers met graan en vlas, bijzondere akkerkruiden en trekpaarden. Er zijn wandelingen van twee tot tien kilometer.
Details: www.natuurmonumenten.nl/bezoekerscentrum-tiengemeten/wandelen/wandelen-op-tiengemeten

5. Rosandepad

Wie het Rosandepad bewandeld heeft, snapt waarom het een van de mooiste en meest geprezen wandelpaden van Nederland is. Het grotendeels onverharde pad is heel afwisselend en voert langs water, bos, heuvels, landgoederen, oorlogsmonumenten en rivierenlandschap. Startpunt is het Airborne Museum in Oosterbeek. De bewegwijzering is uitstekend en het pad kan in beide richtingen gelopen worden. Let wel: honden zijn niet toegestaan.
Details: www.klompenpaden.nl/klompenpad/rosandepad/

6. OV-stapper Holterberg (Nijverdal-Holten)

Net als het Rosandepad is ook het traject Nijverdal-Holten razend populair onder Nederlandse wandelaars. Deze heerlijke dagwandeling van 16 kilometer voert door Nationaal Park Sallandse Heuvelrug over bijna alleen maar onverharde paden. Behalve een immens heidegebied doorkruist u een mysterieus dal vol jeneverbesstruiken. Soms is het even pittig klimmen, maar dan geniet u ook van het glooiende landschap van stuwwallen en smeltwaterdalen, ontstaan door een landijsgletsjer die hier 150.000 jaar terug voorbijkwam. Uniek voor Nederland is de populatie korhoenders. Met een beetje geluk treft u er wat.
Details: www.wandelnet.nl/wandelroute/104/Holterberg

7. Loop langs de hunebedden

Denkt u aan Drenthe, dan denkt u vast aan hunebedden, en andersom. Met ‘Loop langs de hunebedden’ vangt u alle Drentse (52 stuks!) en één Gronings exemplaar. Het is bijzonder om zo aandachtig langs hunebedden te lopen en u wat meer te verdiepen in de herkomst ervan. De meeste hunebedden liggen op de Hondsrug, langs de oostelijke rand van Drenthe.
Daarbij passeert u ook andere overblijfselen uit een ver verleden zoals karrensporen en grafheuvels. De 309 kilometer door prachtige natuurgebieden met zandweggetjes en beekjes zijn opgeknipt in etappes van ca. 15 kilometer.
Details: www.drentslandschap.nl/loop-langs-de-hunebedden

8. Ons Kloosterpad

Pelgrimeren is hip en de pelgrimspaden schieten dan ook als paddenstoelen uit de grond. Neem ‘Ons Kloosterpad’, een wandelpad van 330 kilometer door Midden- en Oost-Brabant. Het is sinds 1 mei dit jaar open voor het publiek. In vijftien etappes doet u ontelbare kloosters, abdijen, kapelletjes en andere bedevaartplekjes aan. De website van Visit Brabant geeft informatie over de afzonderlijke trajecten en over het Bindboek Ons Kloosterpad. Dit Bindboek is een handige gids voor onderweg, met niet alleen routebeschrijvingen en overnachtingsplekken in (deels) kloosters, maar ook boeiende verhalen van kloosterlingen, prentbriefkaarten van kunstenaars en ruimte voor het beschrijven van de eigen wandelervaringen. In elk klooster kunt u een lichtgewicht souvenir kopen, dat speciaal voor dit klooster door een kunstenaar ontworpen is. Met een stempelkaart voor de vijftien etappeplaatsen heeft u sowieso een aandenken.
Details: www.visitbrabant.com/nl/routes/wandelen/ons-kloosterpad

Tekst: Mariëtte van Beek
Beeld: HPNL

(Ex-)diabetespatiënten helpen elkaar

Het is de missie van huisarts Jacqui van Kemenada om zo veel mogelijk mensen de voordelen van een gezonde leefstijl in te laten zien. Haar nieuwste initiatief hiervoor is Club Diabetes: een netwerk van (ex-)diabetespatiënten die elkaar helpen hun leefstijl om te gooien.

Ons land telt inmiddels ruim 1 miljoen mensen met diabetes type 2 en dat is voor Jacqui, die naast huisarts ook kaderarts diabetes is, een doorn in het oog. “Diabetes type 2 is namelijk bij uitstek een ziekte die leefstijl gerelateerd is”, legt ze uit. “Patiënten die hun leefstijl aanpassen, kunnen vaak al snel minderen of zelfs helemaal stoppen met medicatie of insuline. Helaas is dit bij veel diabetici nog onbekend. Ik merk in mijn spreekkamer dat sommige mensen denken: ‘Mijn bloedsuiker is onder controle, dus wat maakt het uit dat ik een pilletje slik of een beetje insuline spuit?’ Nou, dat maakt best veel uit. Van insuline word je namelijk dikker, dus ook al gaat je bloedsuiker omlaag, je houdt het probleem wel in stand. Daarnaast helpen medicatie en insuline wel om complicaties in de kleine bloedvaten te voorkomen, zoals schade aan je nieren en ogen, maar hebben ze weinig effect op de grote bloedvaten. Ondanks dat je een goede bloedsuikerspiegel hebt, kan dat ene pilletje of die kleine hoeveelheid insuline er dus wel voor zorgen dat je als diabetespatiënt een vergrote kans hebt op een hartaanval of herseninfarct.”

Dat het mogelijk is om met leefstijl diabetes om te keren, vertelt Jacqui graag in haar praktijk. Ook schreef ze recent het boek Shotje leefstijl!, om een groter publiek te bereiken. “Maar er is ook een groep mensen die niet leest of bij wie het gewoon beter overkomt als ze het verhaal van iemand persoonlijk horen. Wij zorgprofessionals kunnen die 1 miljoen mensen nooit allemaal zelf spreken. Toen realiseerde ik dat we een geheim leger aan ervaringsdeskundigen hebben, namelijk de ex-diabetespatiënten bij wie het al gelukt is met hulp van leefstijl de ziekte om te keren. Het grappige is dat die mensen vaak zo geïnspireerd zijn dat ze als een soort profeten andere mensen willen overtuigen hun voorbeeld te volgen. De ideale personen dus om deze belangrijke boodschap over te brengen!”

Buddy en maatje

Met behulp van een aantal andere deskundigen richtte Jacqui Club Diabetes (clubdiabetes.nl) op: een systeem waarbij ex-diabetespatiënten als buddy gekoppeld worden aan een maatje, oftewel iemand met diabetes die graag met leefstijl aan de slag wil gaan. “De buddy’s zijn natuurlijk geen professionals, dus ze geven geen medisch advies”, legt Jacqui uit. “Ze gebruiken puur hun eigen ervaringen om hun maatje te inspireren en steunen. Het maatje kan vragen stellen, bijvoorbeeld via de app of telefoon, en de buddy vertelt dan hoe hij het heeft aangepakt, waar hij moeite mee had en wat hem heeft geholpen. Dat kan het maatje motiveren om zelf ook aan de slag te gaan (en blijven).”

De pilot ging pas enkele maanden geleden van start, maar blijkt nu al een groot succes. “Ik begon met vier buddy’s, nu heb ik er vijftien”, vertelt Jacqui enthousiast. “Veel maatjes zijn namelijk zo succesvol dat ze zelf ook buddy willen worden en zodoende weer anderen gaan helpen: een sneeuwbaleffect! Ik houd ook regelmatig een online meeting met de buddygroep, oorspronkelijk bedoeld om ze op weg te helpen, en merk dat de buddy’s door dat contact ook elkaar weer inspireren en op die manier nóg betere resultaten behalen.”

Groepssteun

Op dit moment zijn er slechts drie huisartsenpraktijken waarbij patiënten zich kunnen aanmelden om mee te doen – twee in Limburg en de praktijk van Jacqui zelf in Brabant – maar het plan is om dit concept uiteindelijk breder uit te zetten in heel Nederland. Dat haar idee zo goed uitpakt, verbaast Jacqui niet. “Het concept is natuurlijk niet nieuw: er zijn talloze voorbeelden van groepen waarbij lotgenoten elkaar steunen, zoals bij de Gecombineerde Leefstijlinterventies en de Anonieme Alcoholisten. In de Blue Zones, oftewel de delen van de wereld waar mensen relatief gezond oud worden, zijn mensen meestal ook omringd door vrienden en buren die óók gezond leven. In mijn praktijk zag ik bovendien duidelijk een verschil tussen patiënten die een partner hadden die hen steunde door bijvoorbeeld gezond te koken, en mensen die alleen kwamen. Die laatste groep behaalde minder snel resultaat. Het is fijn dat ik deze mensen nu aan een buddy kan koppelen. Want als arts kan ik nog zoveel voordelen van leefstijl opnoemen; uiteindelijk heb ik zelf geen diabetes. Het persoonlijke verhaal van iemand die hetzelfde meegemaakt heeft als jij en daarin succesvol is gebleken, maakt toch de meeste indruk.”

Tekst: Marion van Es
Beeld: Léon Geraedts

 

Bekijk hier het webinar ‘(ex-) diabetespatiënten helpen elkaar’.