Tuinieren in de herfst

Geschreven door

 

U houdt van tuinieren en tuiniert het liefst het hele jaar door? Dat kan! Ieder jaargetijde is van een ander kaliber en vraagt om een eigen plan van aanpak, zo ook de herfst. Met het to-do lijstje van HartbrugReizen kunt u goed voorbereid aan de slag. Tuinhandschoenen aan en beginnen maar!

 

Tuinieren in de herfst staat in het teken van opruimen en winterklaar maken, maar ook voorjaarsvoorbereidingen treffen en (na)genieten! Wat dient u in uw tuin voor de eerste vorst gedaan te hebben? Wij behandelen het stap voor stap.

 

Opruimen en winterklaar maken

Ruim uw tuin op en ga de winter vol goede moed tegemoet! In eigen tuin, op een zonnige winterdag een frisse neus halen onder het genot van een mok warme chocolademelk, is zo vele malen aantrekkelijker.

 

  • First things first; maak tuinmeubels en toebehoren schoon. Indien mogelijk, sla deze binnen op. Onmogelijk? Beschut ze. Laat u een houten meubel buiten staan? Zet deze op een of meerdere tegels; het hout blijft langer intact en tegelijkertijd vergroot u hiermee de stabiliteit.
  • Tuingereedschappen moeten indien van toepassing geslepen, dan wel ingevet worden.
  • Buitenkranen en tuinslangen dient u af te tappen, leeg te laten lopen en af te sluiten. Hiermee wordt beschadiging vanwege bevriezing voorkomen. Een tuinslang maakt u schoon door de tuinslang in water dat vermengd is met azijn, te laten weken.
  • Hetzelfde geldt voor een vijverpomp en filters. Een vijverpomp kunt u demonteren en indien nodig een ijsvrijhouder met pomp installeren. Voorzie de vijver tot slot van een net.
  • Kleine tuinbenodigdheden zoals gieters en potten maakt u met een borstel schoon. Overwinteren deze tuinbenodigdheden buiten? Plaats ze op hun kop om bevriezing door (regen)water tegen te gaan.
  • Vergeet niet nestkasten schoon te maken en/of nieuwe op te hangen. Maak eventueel een voederplaats voor vogels.
  • Vorstgevoelige planten, bloemen en bloembedden dient u te beschermen. Hoe? Bijvoorbeeld door middel van onder andere bladen en/of compost. U kunt ervoor kiezen om potplanten te beschutten of naar binnen te verhuizen. Liever niet? Er bestaan winterharde potplanten; een kwestie van planten. En dan nog even over bloembollen… tulpen en hyacinten graaft u uit en bewaart u in een doos met gaten op een donkere plek zoals bijvoorbeeld een kelder, krokussen en narcissen kunt u in de grond laten zitten.
  • De tuin bladvrij maken, de afgevallen bladeren op een composthoop verzamelen.
  • Struiken (heesters) en heggen dienen in de herfst nog eenmaal te worden gesnoeid. Hiermee wordt verrotting en zelfs het vergaan van een struik (heester) en heg, als gevolg van vochtafzetting voorkomen. Wanneer en hoe dit dient te gebeuren verschilt per struik en/of heg. Houd er rekening mee dat aanwezige boombladeren moeten worden verwijderd om het groen van voldoende licht te voorzien.
  • Laatstgenoemde geldt ook voor het gazon. Hierdoor voorkomt u de vorming van onder andere mos. Tip: Het begin van november is ideaal om het gazon voor het laatst te maaien. Houd hierbij rekening dat u het niet korter dan vijf centimeter maait. Tevens wordt speciale herfstgazonvoeding aangeraden in plaats van de reguliere in verband met het lage stikstof- en hoge kaliumgehalte dat een negatief effect heeft op het gazon in de herfstmaanden.

 

Voorjaarsvoorbereidingen

Door een combinatie van warme en vochtige grond, is de herfst ideaal om te planten en verplanten. Hierdoor brengt u voor de wintermaanden kleur in de tuin, terwijl planten voldoende tijd hebben om te wennen en nieuwe wortels te vormen.

 

  • Plant en verplant voor de eerste vorst.
  • Wanneer u bollen in de herfst plant, ontknoppen de bloemknoppen in de lente.
  • Bloemen groeien in de lente op een frisse en vochtige grond, terwijl in de zomer een droge en waterdoorlatende ondergrond voldoet. Weetje: de zomer geldt als rustperiode.
  • Plant (fruit)bomen, struiken (heesters) en heggen, maar ook klimplanten.
  • Verplant zo nodig groenblijvende heesters.
  • Snoei klimrozen.
  • Verwijder door schimmel aangetaste bladeren.

Spit kale grond om.

 

(Na)genieten

Wanneer het opruimen en voorbereidend werk erop zit, kunt u genieten van het natuurschoon in uw tuin. Vergeet dit vooral niet. Immers, daar doet u het voor.

 

Regenweetjes

In het kader van de herfstregen, hierbij enkele regenweetjes.

  • Regenwater bevat geen kalk.
  • In een tuin wordt gemiddeld 2200 liter drinkwater gebruikt voor het bewateren, terwijl hiervoor ook regenwater kan worden gebruikt. Regenwater vangt u op in een regenton.
  • Een zomerse bui is van kortere duur dan een herfstbui.
  • Regenwater kunt u drinken mits het steriel wordt opgevangen. Bij een regenton is daarvan geen sprake.
  • Zogeheten zure regen ontstaat onder andere van uitlaatgassen van auto’s of als rook van kolencentrales zich omzet in zwavelzuur en zich vervolgens in de wolken vermengd.
  • Over zwavelzuur gesproken. Er zijn planeten (Venus) waar regen uit zwavelzuur of uit methaan bestaat. Sterker nog; op een planeet 5000 lichtjaren hiervandaan, hebben wetenschappers regendruppels van ijzer geconstateerd.
  • Regen kan met 35 km/u naar beneden vallen.
  • Een regendruppel is gemiddeld tien dagen in de atmosfeer die de aarde omringt.
  • Op warme en droge plaatsen bestaat de mogelijkheid dat regen verdampt voordat het in aanraking komt met de grond.
  • De minste regen, met gemiddeld 6,5 centimeter neerslag per jaar, valt op Antarctica.

 

10x de benenwagen door de Benelux en Duitsland

Geschreven door

 

Wandelen is goed voor alles. De conditie wordt er beter van en het hoofd raakt lekker leeg. HartbrugReizen zet voor wandelfans tien perfecte looppaden in de Benelux en Duitsland op een rij.

 

NEDERLAND

Oude Waal-Groenlanden – 10 kilometer

Deze luswandeling voert u door het schilderachtige natuurgebied van de Oude Waal en Groenlanden ten oosten van Nijmegen. In dit open polderland liggen terpen en oude dijkjes, grenzend aan buitendijks natuurgebied met ooibossen, moerassen en waterplassen. Neem vooral uw verrekijker mee, want talloze water- en moerasvogels huizen hier, nabij kleine dorpen, boerderijen, bunkers uit de Koude Oorlog en de imponerende stuwwal van Nijmegen. www.wandelenindeooijpolder.nl

 

Stoetwegenpad – 11 kilometer

Het Stoetwegenpad door het buitengebied van Driebergen, Zeist en Bunnik is misschien wel het mooiste deel van het langeafstandswandelpad het Klompenpad. U gaat genieten van het unieke jaagpad langs de Kromme Rijn en de Stichtse Lustwarande, een lint van historische landgoederen en buitenplaatsen. In het oude agrarische gebied zouden klompen niet misstaan, in prachtig aangelegde parkbossen schiet soms wat wild voorbij.

www.klompenpaden.nl

 

Dintelse gorzen – 5 kilometer

Deze wandeling over de bodem van een oud getijdengebied in West-Brabant is kort maar uniek. Sinds de voltooiing van de Deltawerken winnen zoetwaterplanten terrein, maar zoutwaterplanten zoals zeekraal komt u er ook nog tegen. Net als Schotse hooglanders en Shetlandpony’s die al grazend voorkomen dat het gebied geheel bebost raakt. www.natuurmonumenten.nl

 

BELGIË

Het land van Herve – 12 kilometer

Golvende vette weiden, heggen en boomgaarden, dat is het land van Herve. Tijdens deze lusroute, die aanvangt bij de Abdij van Val Dieu, bij Aubel, kuiert u over vele oude paden dwars door gehuchten, landerijen en kuddes koeien. De klapdeurtjes zijn ontelbaar en de vergezichten fenomenaal. Bij terugkomst bij de abdij kunt u met de artisanale producten bier, cider, hervekaas en siroop een heerlijke après-wandeling organiseren.

www.originelewandelingen.be

 

Taalgrenswandeling Everbeek (Everbecq) – 15 kilometer

De Belgische taalgrens is een fascinerend fenomeen. Wat is aardiger dan het wandelend te verkennen in de dunbevolkte omgeving van Everbeek? Everbeek telt twee gemeenschappen: Everbeek-Boven en Everbeek-Beneden, elk met hun eigen parochiekerk. Het Livierenbos, de Everbeekse bossen en het Brakelbos vormen een natuurlijke grens tussen Vlaanderen en Wallonië. U loopt verder door licht stijgende weiden en akkers, langs vele kapelletjes met Christuskruizen en Mariabeelden. Klimt u bij terugkomst in Everbeek-Beneden vooral even op de roepsteen! www.originelewandelingen.be

 

Door de Condroz – 14 kilometer

Tijdens deze wandeling over lage, golvende heuvels met bossen, landbouw- en weidenvelden verheugt u zich ook zeker op Crupet, een van de mooiste dorpen van Wallonië. Crupet is bekend om zijn watermolens en middeleeuwse kasteel met sublieme donjon. Het is niet te bezoeken, maar iets drinken in de buurt is ook leuk. Langs de vallei van het riviertje Le Bocq, een oude spoorlijn en zandsteengroeven voert de tocht terug naar Durnal. www.originelewandelingen.be

 

LUXEMBURG

Mullerthal Extra Trail Tour C – 9 kilometer

De vele kloven, grotten en beekjes maken het Mullerthal in het oosten van Luxemburg een sprookje voor wandelaars. Dat het ook Klein Zwitserland heet, komt omdat hier flink geklauterd en geklommen moet worden. Niet iedereen heeft daar (direct) zin in. Deze luswandeling die de dorpen Bech en Altrier met de eigenlijke Mullerthal Trail verbindt, is licht. Tussen deze dorpen geniet u van talrijke mooie vergezichten op het gebied van de Beneden-Sauer en de Moezel. www.mullerthal-trail.lu

 

DUITSLAND

Zwarte Woud: Erkastenrundweg – 5,5 kilometer

Freiburg, de hoofdstad van het Zwarte Woud, is een ideale uitvalsbasis voor wandelingen. De hoogteverschillen in de omgeving zijn echter veelal pittig. Lekker relaxed is deze route op de 1284 meter hoge berg Schauinsland. Eerst mag u met de kabelbaan vanuit Horben omhoog, om dan rustig via een goed begaanbaar pad af te dalen. Met wat geluk reikt uw oog tot de Alpen en de Vogezen!

www.schauinslandbahn.de

 

Sauerland – Historischer Wanderpfad vanaf Winterberg-Elkeringhausen – 7 kilometer

Deze historische lusroute bij het populaire Winterberg voert u langs alle historisch belangrijke plaatsen rondom Elkeringhausen. Vanuit dit dorp geniet u na een lichte klim van de Naturkino (natuurbioscoop), de benaming van het droomuitzicht hier. Andere bezienswaardige rustpunten langs de route zijn de oude ertsmijn Zeche Elend en de Ehrenscheider Mühle (molen). www.winterberg-info.nl

 

Rheinsteig: Vallendar-Koblenz-Ehrenstein – 9 kilometer

De Rheinsteig is een bekroond langeafstandswandelpad tussen Bonn en Wiesbaden dat voor een belangrijk deel de fotogenieke Midden-Rijn volgt. U start het stuk tussen Vallendar en Koblenz gemoedelijk tussen de vakwerkhuizen en loopt via een paar dalen naar de imposante vesting Ehrenbreitstein bij Koblenz, oorspronkelijk een garnizoensstad aan de Rijn-Moezel.

www.tourenplaner-rheinland-pfalz.de

 

Hoe moeilijk is eenvoudig?

Alle wandelingen hebben moeilijkheidsgraad ‘eenvoudig’. Verschillende wandelaars kunnen hetzelfde pad echter anders ervaren en het weer kan de moeilijkheidsgraad van een wandeling ook beïnvloeden. U hoeft alleen maar aan een bospad na een regenbui te denken. Verder betekent ‘eenvoudig’ in Nederland niet altijd hetzelfde als ‘leicht’ of ‘facile’ bij de ooster- en zuiderburen. Het grootste deel van Nederland is zo plat als een dubbeltje, maar bij hen glooit het al snel. Met een gemiddelde conditie zijn de buitenlandse trajecten prima te doen, maar houdt u daarmee rekening. Neem verder de adviezen in de wandelbeschrijvingen ter harte!

Dansend door het leven

Geschreven door

 

Muziek. Sommige wetenschappers en filosofen zeggen dat muziek de oorsprong van alles is, van alle leven. Het ritme van de muziek motiveert ons, net zoals ons leven van alledag een zeker ritme kent. En ook moet kennen. Want zonder dat ritme raken we al snel, gedesoriënteerd, de weg kwijt.

 

Muziek is helend. Het doet iets met ons. Muziek kan ons ontspannen, maar ook angst en pijn verlichten. Muziek kan bij hersenschade zelfs helpen nieuwe verbindingen te creëren. Een machtig medicijn! Een waar wondermiddel!

Neurowetenschappers willen het al jaren weten, zijn er al jaren naar op zoek: wat dóet muziek eigenlijk met onze hersenen, met ons brein? De wetenschappers raken ervan overtuigd dat ons brein werkt op pulsen. Dat is een continue elektrische activiteit. Deze pulsen vertonen grote overeenkomsten met het regelmatige ritme van de muziek! Van belang is dat muziek in één keer verschillende delen van ons brein kan aanspreken, de juiste snaar kan raken. Het kan daarbij gaan om emoties en herinneringen, maar ook spraak en motoriek, met de heupen bewegen, wiegen en zelfs dansen.

 

Laurien Hakvoort is docent muziektherapie aan het ArtEZ Conservatorium in Enschede. ‘Muziek luisteren’, zegt ze, ‘maar vooral muziek spélen zorgt ervoor dat de hersenen doorlopend nieuwe verbindingen maken. Om die reden kan muziektherapie ondersteunend werken bij mensen met onder andere hersenletsel, beginnende dementie en Parkinson’, tekent het blad UWV Perspectief op uit haar mond. ‘Regelmatig vertonen zij bijvoorbeeld instabiel gedrag omdat ze bang zijn om te vallen. Ik laat hen dan door een ruimte met hindernissen lopen. Als ik daarbij een ritme aangeef zie je dat de planning van hun stappen beter wordt. Geef ik ze vervolgens muziek op een koptelefoon, dan gaan ze grotere, zekerdere stappen zetten.’

 

‘Muziek luisteren helpt je de aandacht af te leiden van pijn of angst. Maar muziek máken brengt pas echt nieuwe verbindingen in de hersenen tot stand’, aldus Hakvoort. Veel muzikanten weten het. Muziek maken is een medicijn.

 

Ook neurobioloog en hersenonderzoeker Dick Swaab, bekend van de bestseller ‘Wij zijn ons brein’, blijkt hierin geïnteresseerd. Swaab zegt hierover: ‘Het is bekend dat luisteren naar je favoriete muziek pijn vermindert en de hoeveelheid stresshormonen verlaagt. En dat werkt opvallend genoeg niet als iemand anders muziek uitkiest waar je niet van houdt.’

 

Het moet dus wel jóuw muziek zijn, jóuw ritme. Voor de een is dat klassiek, de ander houdt meer van soul, of juist van bluesrock, of disco, of smartlappen, noem maar op. Het zijn vaak ook teksten of flarden tekst in een liedje, die mensen aanspreken en nieuwe moed geven. Waarin mensen zich herkennen en ook weten: ik ben niet de enige.

 

Een elektrische fiets? 10 aankooptips

Geschreven door

 

Elektrische fietsen, of e-bikes, zijn niet meer uit het straatbeeld weg te denken. Ze brengen mensen niet minder, maar juist meer in beweging, zo blijkt. Straf windje? Een tocht van 50 kilometer maken? Dat vormt voor niemand nog een probleem. Toch is een e-fiets geen gewone fiets. Bij de aanschaf moet u op veel meer technische zaken letten. Het is persoonlijk maatwerk. HartbrugReizen geeft tips.

 

Tip 1:      Bepaal wat u wilt met de e-fiets

Uw fietsgebruik bepaalt de keuze van de accu en aandrijfmotor. Het is dus belangrijk dat gebruik te bekijken. Gaat u alleen korte fietsritjes maken om boodschappen te doen, of heeft u langere toertochten in gedachten? Voor korte ritten is een accu met beperkte actieradius voldoende. Voor lange ritten is een zwaardere accu nodig. Voor de motor spelen andere vragen. Fietst u bijvoorbeeld veel in heuvelachtig landschap? Let dan vooral op het vermogen van de motor. Hoe hoger het vermogen, hoe beter de ondersteuning heuvelopwaarts. Een sterke motor vraagt wel meer van de accu. Die ondersteunt dan weer korter.

 

Tip 2:      Beoordeel hoogstpersoonlijk de plek  van de accu en de motor

De accu en de motor van elektrische fietsen kunnen op verschillende plekken gemonteerd zijn. Omdat het zware onderdelen zijn, zijn ze belangrijk voor de balans. Wat prettig voelt, verschilt evenwel per persoon. Veel e-fietsen hebben een accu onder de bagagedrager, een accu onder een voordrager is minder gebruikelijk. Bij duurdere fietsen zit de accu in de kettingkast of in het frame. Het zwaartepunt van die fietsen ligt dan laag en ze hebben een extra stabiele wegligging. Het verschil met een gewone fiets is daardoor minimaal voelbaar. Dat is ook zo bij een motor in het midden van de fiets, bij de trapas. De aandrijving is direct. Door zijn kracht is hij geschikt voor heuvels en bergen. Een aandrijfmotor in de voornaaf kan het gevoel geven dat u voortgetrokken wordt. Niet iedereen vindt dat prettig. Een motor in de achternaaf is ideaal voor langere toertochten of heuvelachtig gebied. Het voelt als een duwtje in de rug. Hoe dan ook bepaalt de plek van de motor de mogelijkheden van het versnellingssysteem. Een motor in het achterwiel gaat alleen samen met een derailleurversnelling. U fietst weliswaar licht en heeft veel keuze in versnellingen, maar bij een motor aan de voorzijde is ook een naafversnelling mogelijk. U kunt dan schakelen als u stilstaat.

 

Tip 3:      Kies voor trapondersteuning die prettig voelt

Grofweg zijn er twee vormen van ondersteuning: rotatieondersteuning en trapkrachtondersteuning. Bij rotatieondersteuning is de mate van ondersteuning constant hetzelfde, maar fietsen hebben wel keuzeprogramma’s. Zet u de ondersteuning op een hoge stand, dan geeft de fiets veel kracht bij. De instelling is bepalend voor de ondersteuning, niet uw rijgedrag. Dat is anders bij trapkrachtondersteuning: hoe meer kracht u zelf zet, hoe meer ondersteuning de fiets geeft. De fiets herkent via een sensor dat u tegenwind hebt of een heuvelopwaarts gaat. Doordat het rijgedrag de ondersteuning bepaalt, voelt trapkrachtondersteuning natuurlijk. Uw snelheid bepaalt u net als bij een gewone fiets zelf. U heeft volledig de controle. Een rotatiesensor vergt wel constant en meer energie van de accu dan een trapkrachtsensor. Als u het trapbekrachtigingsniveau hoog instelt, maakt u de actieradius eveneens lager.

 

Tip 4:      Check of de accu uitneembaar is of niet

E-fietsers hebben doorgaans een voorkeur voor een uitneembare accu zodat ze geen stopcontact in de fietsenstalling nodig hebben om hem op te laden. Een voordeel van vaste accu’s is dat ze minder opvallend en goed beschermd zijn.

 

Tip 5:      Neem een duidelijk en veilig display

E-bikes zijn uitgerust met een kleine elektronische display. Denkt u na over de informatie die u van dat paneel wilt hebben. Sommige geven naast de inhoud van de accu, de actieradius en de instellingen voor trapbekrachtiging nog talloze toeters en bellen. Of u kunt er uw smartphone mee opladen. Op een aantal fietsen is de display te bedienen zonder de handen van het stuur te halen. Dit kan de verkeersveiligheid ten goede komen.

 

Tip 6:      Let op het gewicht van de fiets

Als u de fiets wilt gaan vervoeren met de auto, is het raadzaam op het gewicht te letten. Elektrische fietsen wegen doorgaans minder dan 25 kilo, exclusief accu, en de meeste fietsendragers kunnen twee zulke e-bikes aan.

 

Tip 7:      Maak altijd meerdere proefritten!

Hoe elektrische fietsen ervaren worden, is erg persoonlijk. Maak altijd proefritten op verschillende fietsen om te voelen wat het beste bij u past. Denk bijvoorbeeld aan de motoraandrijving en de trapondersteuning. Informeer bij een e-fietsspecialist naar testritten.

 

Tip 8:      Wees alert op de voorwaarden van de garantie

Check of dure onderdelen zoals de accu en de motor onder de garantie vallen. Sommige producenten geven extra garantie op alle elektrische onderdelen.

 

Tip 9:      Bepaal uw budget van tevoren

Fietsen zijn er in alle vormen en prijsklassen. Bepaal wat u maximaal wilt besteden. Kijk binnen die categorie en laat u verder niet gek maken. In elke categorie zijn goede fietsen te krijgen.

 

Tip 10:   Koop een merkfiets bij een erkende handelaar bij u in de buurt

Een elektrische fiets is een technisch hoogstandje waar u minder makkelijk zelf aan sleutelt. Daarom is een door het fietsmerk erkende fietshandelaar bij u in de buurt een aanrader. Hij kan maximale garantie en service (onderhoudsbeurten!) bieden, bovendien is er persoonlijk contact. Met een via internet bestelde fiets is dat ingewikkelder.

 

 

BONUSTIP

Leuk is de e-bikekeuzetest van de ANWB. Zie www.anwb.nl/fietsen/elektrische-fietsen/e-bike-test

Een hartoperatie in aantocht; en nu?

Geschreven door

 

Uw hoofd tolt, want binnenkort ondergaat u een hartoperatie. Hartbrug Magazine helpt u orde te scheppen in de wirwar van ontelbaar veel vragen en ging in gesprek met cardio-thoracaal chirurg Sandeep Singh van het Isala ziekenhuis in Zwolle. Hij vertelt…

 

Hoe bereidt u zich voor op een hartoperatie?

‘De feitelijke patiëntgegevens op papier en het daarbij horend beeldmateriaal doornemen, is een deel van de voorbereiding, maar het is net zo belangrijk om met de patiënt in gesprek te gaan. Om tot in de puntjes voorbereid te zijn, bespreken wij als team van tevoren alle informatie. Tevens maak ik een beoordeling ten aanzien van de mogelijke complicaties.’

 

Hoe ervaart u een hartoperatie?

‘Mijn beroep is zowel geestelijk als fysiek zwaar, want het omvat grote en pittige operaties, maar het is één van de vakken waarbij resultaat direct zichtbaar is en dat trekt mij.

 

Wat kan een patiënt na een hartoperatie verwachten met betrekking tot de pijn?

‘Wij streven ernaar dat geen enkele patiënt pijn lijdt, maar helaas is enig ongemak na een hartoperatie onontkoombaar vanwege onder andere het te herstellen borstbeen. De patiënten worden hierop voor de operatie al voorbereid en ontvangen tips om mogelijke pijn na de operatie te verlichten. Eén daarvan is om bijvoorbeeld tijdens het hoesten een kussentje tegen het borstbeen te houden. Sowieso krijgen alle patiënten standaard pijnstilling.’

 

Wat kan een patiënt na een hartoperatie verwachten met betrekking tot het herstel in het ziekenhuis?

‘Na de operatie komt de patiënt op de IC (Intensive Care) terecht waarna hij/zij naar de verpleegafdeling gaat. De duur hiervan is afhankelijk van de gesteldheid. In principe mag een patiënt na de operatie alles doen wat binnen zijn of haar mogelijkheden ligt. Wel moet in acht worden gehouden dat het borstbeen – overigens goed gefixeerd met staaldraden – moet herstellen, en qua belasting, enigszins ontzien moet worden. Er wordt direct een start gemaakt met het herstellen van de conditie zodat de patiënt zo snel mogelijk weer op de been is. In geval van vragen kan de patiënt zich altijd wenden tot de verpleging, zaalarts of behandelend chirurg. Van te voren worden zowel de patiënt als de naasten, mondeling en schriftelijk goed geïnformeerd. Wanneer de tijd daar is om thuis verder te herstellen, worden de belangrijkste aspecten voor een voorspoedig herstel doorgenomen in een ontslaggesprek.’

 

Wat kan een patiënt na een hartoperatie verwachten met betrekking tot de revalidatie?

‘De revalidatie is zowel fysiek als mentaal gericht en begint bij ons in het ziekenhuis op de zogeheten ‘Verpleeg- en beweegafdeling’. Het terugwinnen van het vertrouwen in het eigen lichaam en zelfredzaamheid staan centraal. Het eten wordt bijvoorbeeld niet aan bed geserveerd, maar de patiënt moet het zelf ophalen op de daarvoor aangewezen plaats als hij daartoe in staat is. Een team van specialisten variërend van verpleegkundige tot psychologen en diëtisten staat klaar om de patiënt te begeleiden. Eenmaal thuis is het mogelijk voor de patiënt om een hartrevalidatieprogramma te volgen in ons Isala ‘Leef- en beweegcentrum’. In mijn optiek dient een operatie voorwaarden te scheppen voor verder herstel, want een operatie zonder revalidatie is niet compleet. Hetzelfde geldt voor een kapotte auto waarvan je de motor repareert, maar de banden niet. Uiteindelijk rijdt de auto nog steeds niet optimaal, want aan de hele auto moet aandacht worden besteed.’

Lekker naar buiten!

Geschreven door

 

Wie regelmatig de natuur opzoekt, ervaart minder spanning en stress, zegt  ‘Groene stresscoach’ Adelheid van der Veen. En het is nog gezond ook.

Eigenlijk zou iedereen regelmatig in de natuur moeten wandelen, vindt coach Adelheid van der Veen. In haar praktijk ‘Stappen Nemen’ begeleidt ze vrouwen met stressklachten. Ze gaat met haar cliënten steevast naar buiten, de natuur in. Een natuurlijke omgeving biedt ontspanning, het trekt geen aandacht en daardoor kom je tot rust. Hierdoor nemen gevoelens van angst en stress af. Bij wilde dieren gebeurt dat automatisch: een antiloop heeft na een spannende achtervolging even een enorme stresspiek, maar als het avontuur voorbij is, is dat ook weer direct gezakt. Bij mensen is dat anders. Wij bouwen onze stresslevels vaak alleen maar op.’

 

Bewust wandelen

Hoe dat komt? ‘We denken teveel na en zijn niet meer in staat om op een natuurlijke manier te reageren. Hierdoor hebben we vaak moeite met ontspannen.’ Haar begeleiding beperkt zich niet tot zomaar een beetje struinen. Ze vraagt haar cliënten tijdens een wandelsessie vaak om hun problemen of klachten te visualiseren. ‘Door bewúst te wandelen en je tijdens het lopen op je probleem en het gevoel dat je daarbij hebt te concentreren, zul je zien dat je beleving ervan langzaam maar zeker verzacht.’

 

Ze baseert haar werkwijze onder meer op de inzichten van de Amerikaanse psycholoog Thom Hartmann. Volgens hem is een halfuurtje wandelen per dag al voldoende om je zorgen, letterlijk, je hoofd uit te krijgen, schrijft hij in zijn boek ‘Walking your blues away’.

 

‘Wandelen is een bilaterale beweging’, zegt Van der Veen. ‘Je beide hersenhelften worden in gelijke mate gestimuleerd, waardoor het denken en je emoties meer met elkaar in balans komen. Hierdoor kunnen je hersenen vastzittende patronen gemakkelijker oplossen.’

 

Beter relativeren

Stel, je hebt een hartinfarct gehad en kampt met de angst dat het weer gebeurt. Of na een hartoperatie functioneer je niet meer zoals je zou willen. ‘Door bewust aan je problemen te denken tijdens het wandelen, zul je zien dat je ze vanzelf als minder erg gaat ervaren.’

Het wandelen helpt je relativeren en alles beter op een rijtje te krijgen.

Maar ook als je niet goed ter been bent raadt Van der Veen aan de natuur op te zoeken. ‘Al is het maar een kwartiertje. Het trekt je even uit je dagelijks sleur’. Ook bewust  kijken naar een natuurlijke omgeving of even wroeten met je handen in de aarde geeft rust.

 

En tenslotte, wandelen is niet  zwaar belastend, het maakt je sterker en voorkomt juist spanningen. En daar heeft iedereen – zeker hartpatiënten – baat bij.

 

Meer informatie over Adelheid van der Veen:

www.stappennemen.nl, of bel: 035-5264082.

 

Kom in beweging!

Geschreven door

Na een hartziekte kun je de neiging hebben om het zeer rustig aan te gaan doen, voor de zekerheid. Maar het is juist goed om zo snel mogelijk weer te gaan bewegen, zegt revalidatiearts Gerard Heijnen. Mits gedoseerd en onder de juiste begeleiding.

 

Natuurlijk moet je niet meteen naar de eerste de beste sportschool snellen als je hartpatiënt bent en bijvoorbeeld net hersteld van een hartinfarct. ‘Zeker in de eerste fase van het herstel moet het bewegen plaatsvinden onder medische controle, van iemand die acuut kan ingrijpen als er klachten optreden, zoals hartritmestoornissen’, adviseert revalidatiearts Gerard Heijnen (60) met klem. Hij werkt bij de revalidatiecentra Medinello in Amersfoort en Roessingh in Enschede.

 

‘Die begeleiding kan bijvoorbeeld plaatsvinden door een gespecialiseerde fysiotherapeut, die in rechtstreeks contact staat met de cardioloog. Na een maand of twee, drie, als je zeker weet dat je medische situatie stabiel is, kun je weer onder ‘normale’ begeleiding gaan sporten, bijvoorbeeld op een sportclub. Maar win altijd eerst advies in bij uw arts.’

 

Geen krachtsporten

Volgens Heijnen zijn ook niet alle sporten even geschikt voor hartpatiënten. ‘Bij een hoge bloeddruk kun je je bijvoorbeeld beter niet aan krachtsporten wagen, zoals worstelen of gewichtheffen.’ Altijd geschikt zijn zogeheten rustige duursporten. ‘Denk aan zwemmen, fietsen of wandelen. Niet sukkelen, maar stevig doorstappen. Want uit diverse onderzoeken blijkt dat niet alleen gewoon bewegen, maar ook regelmatig intensief bewegen belangrijk is voor het herstel. Natuurlijk niet direct na een hartziekte, maar op termijn is het zeker goed.’

 

Maar wat als je nu helemaal niet van bewegen houdt? ‘In mijn opinie is er nóóit een reden om niet te bewegen, tenzij je koorts hebt. Alleen de mate waarin je beweegt kan verschillen, afhankelijk van je aandoening. Mensen die niet van sporten houden, hebben daar vaak eerder een negatieve ervaring mee opgedaan. Bijvoorbeeld doordat ze het bewegen verkeerd hebben opgebouwd, waardoor er blessures optraden.’

 

Ook dan is het zaak om het toch gewoon weer te proberen, zegt Heijnen. ‘De grootste drempel is je voordeur, ben je die eenmaal door dan gaat het goed. Kies bijvoorbeeld eens voor een andere sport, die wellicht beter bij je past. En spreek met anderen af om te gaan sporten, dat stimuleert. De beloning is groot, want je voelt je na het bewegen altijd beter en fitter.’

 

Op jezelf letten

Wat voor sport je ook doet, als hartpatiënt is het extra belangrijk om goed op jezelf te letten. ‘Het is niet goed om te vaak boven je macht te sporten, want dan breek je meer af dan dat je opbouwt. Zeker na het herstel van een hartinfarct moet je weer opnieuw ervaren waar je grenzen liggen.’

 

Gerard Heijnen spreekt uit ervaring, want in 2012 kreeg hij, tijdens het beklimmen van de Alpe d’Huez, zelf een hartinfarct. ‘Dat kwam volkomen uit het niets. Ik had een goede conditie, mijn cholesterol en bloeddruk waren goed, maar desondanks werd ik erdoor getroffen. Dat was enorm schrikken.’

 

Nu gaat het weer goed met hem, maar ook hij heeft het sporten weer rustig moeten opbouwen. ‘Inmiddels mag ik alles weer doen, maar ik voel me nog steeds wel eens kwetsbaar. Na zo’n hartinfarct moet je je lichaam weer opnieuw durven vertrouwen.’

Omdat wij er écht voor alle hartpatiënten zijn: Rodney van Gelderen en Irma Rapati

Geschreven door

Sinds onze oprichting streven wij ernaar om er voor alle hartpatiënten te zijn. Helaas blijft in de wereld van hartpatiënten vaak één groep (onbewust) buiten beschouwing. Met de nieuwe jongerenrubiek ‘Young & Yearning’ is dat tijdperk ten einde gekomen. Jongere en hartpatiënt; het lijkt in niets op de belevingswereld van andere hartpatiënten. Zij bevinden zich midden in hun leven waarin zij voor belangrijke levensvragen staan; het kiezen van een studie of beroep zijn hier voorbeelden van, sommigen zijn inmiddels al zo ver dat het kopen van een appartement aan de orde is. Keuzes die voor ‘andere’ jongeren vanzelfsprekend zijn, veranderen in een zware last als je (plots) hartpatiënt bent. De rubriek ‘Young & Yearning’ is speciaal gericht op hun specifieke behoeften, gedachtengangen en vragen én behandelt de meest uiteenlopende thema’s. Wij bijten de spits af met een vragenrondje over het sociale leven van twee lotgenoten. Irma Rapati (26) en Rodney van Gelderen (19) zijn (of beter gezegd waren) elkaars tegenpolen. Beiden ICD-dragers, maar waar de één zich nooit hartpatiënt heeft gevoeld, was de ander door een angststoornis jarenlang aan huis gekluisterd.

Rodney van Gelderen
Leeftijd: 19
Studie/beroep: Financiële administratie (MBO)
Hartpatiënt sinds: Geboorte

Welke aandoening(en) heb je en sinds wanneer?
‘Ik heb een aangeboren hartafwijking welke door middel van een openhartoperatie is verholpen. Sinds 2003 heb ik ritmestoornissen waarvoor ik sinds 2005 een ICD heb.’

Hoe heeft dit je leven veranderd?
‘Het leven met een ICD heeft de eerste jaren een grote impact op mij gehad. Dit resulteerden in angst die mij heel erg beperkte in mijn doen en laten.’

Wat doe je nu wel en/of wat juist niet meer?
‘Zolang ik duidelijk aangeef wanneer ik vind dat iets te ver gaat voor mijn eigen veiligheid, mag ik van de dokter in principe alles.’

Heeft dit je sociale leven beïnvloed (en hoe)?
‘Mijn hele leven paste ik op mijn angst aan en hierdoor was ik jarenlang aan huis gekluisterd. Ik had haast geen sociaal leven. Nu ik hiermee heb leren omgaan, kan ik volop van het leven genieten.’

Hoe zie jij de toekomst voor je?
‘Heel rooskleurig! Een aantal jaren geleden beheersten angst en onzekerheid mijn leven. Nu staan kracht en doorzettingsvermogen centraal. Littekens herinneren mij eraan wat ik heb doorstaan, maar ik accepteer inmiddels dat het bij mij hoort. Ik wil voor mijn leven vechten. Mijn stimulans is om alles uit het leven te halen.’

Praat je hierover met lotgenoten?
‘Ik heb nog geen behoefte gehad aan lotgenotencontact. Sommige vrienden zijn nieuwsgierig naar wat ik heb meegemaakt, maar ik wuif dit meestal snel weer weg, want ik wil als een normale vriend gezien worden en niet als een vriend met hartproblemen.’

Heb je tips voor lotgenoten?
‘Hoe moeilijk het soms ook is, probeer te relativeren en te beseffen dat je hartaandoening een onderdeel van je leven is.’



Irma Rapati
Leeftijd: 26
Studie/beroep: Pedagogiek (HBO) & assistent zweminstructrice
Hartpatiënt sinds: 2012

Welke aandoening(en) heb je en sinds wanneer?
‘Sinds 2012 heb ik hartritmestoornissen. Als gevolg daarvan heb ik een harstilstand gekregen waarna ik een S-ICD kreeg.’

Hoe heeft dit je leven veranderd?
‘Afgezien van het dagelijks medicijnen slikken en meerdere jaarlijkse controles, is mijn leven ook in andere opzichten veranderd. Ik probeer niet zoveel te stressen en meer te genieten van kleine dingen.’

Wat doe je nu wel en/of wat juist niet meer?
‘Ik studeer, werk, sport én ga nog steeds naar concerten van mijn favoriete zangeres. Het enige wat ik achterwege laat zijn ‘heftige’ attracties in pretparken.’

Heeft dit je sociale leven beïnvloed (en hoe)?
‘Nauwelijks! Ik onderneem nog evenveel als voorheen, misschien zelfs meer. Het is voor mij belangrijk om tijd door te brengen met vrienden en familie. Het enige wat ik jammer vind, is dat sommige vrienden niet goed begrijpen wat ik heb doorstaan.’

Hoe zie jij de toekomst voor je?
‘Net zoals voorheen maak ik nog steeds plannen. Zo hoop ik na mijn studie in het ziekenhuis aan de slag te gaan als pedagogisch medewerker. Daarnaast wil ik graag trouwen en kinderen krijgen.

Praat je hierover met lotgenoten?
‘Afgelopen zomer ben ik voor het eerst mee geweest met een jongerendag van een patiëntenorganisatie. Nadien kwam ik tot de conclusie dat zo’n dag heel waardevol is, ook al had ik voorheen geen behoefte aan lotgenotencontact.’

Heb je tips voor lotgenoten?
‘Luister naar je lichaam; je weet zelf het beste wanneer je iets moet laten. Zoek daarnaast een hobby waarbij je jouw gedachten los kan laten en ontspannen. Tot slot: praat! Niet iedereen hoeft te weten wat er precies in je omgaat, maar het is fijn om een aantal mensen te hebben bij wie je je ei kwijt kunt. Het maakt niet uit of dat lotgenoten zijn en/of goede vrienden. Maak van je hart geen moordkuil!’

270 kilometer naar Santiago de Compostella  

Geschreven door

 

Hij wilde zijn hoofd leeg maken, na een hartinfarct in januari. Math Graus (62) uit Herten bij Roermond liep daarom gedurende elf dagen de 270 kilometer lange tocht vanuit Porto naar Santiago de Compostella. ‘Een machtig mooie tocht, daar kan geen enkele vakantie tegenop’, zegt Graus achteraf.

 

De eerste drie dagen vielen zwaar tegen. Hij haalde tien kilometer de eerste twee dagen. ‘Waar ben ik aan begonnen, ging toen steeds door me heen’, herinnert Graus zich. ‘Ik verviel in zelfmedelijden. Kwam mezelf behoorlijk tegen. Maar na de vierde dag leek het wel alsof ik zweefde en liep ik gemiddeld 25 kilometer per dag!’

 

Aan zijn hartinfarct hield Math een lekkende mitralisklep over. Hij revalideerde drie maanden lang en dacht toen na hoe verder. ‘Ik heb altijd veel gelopen, op een dag makkelijk tien kilometer’, vertelt Graus. ‘Ik besloot naar Santiago te lopen. Mijn cardioloog zei dat ik dat kon. Iemand vertelde me dat het stuk tussen Porto en Santiago het mooiste is. Daarop heb ik op Schiphol het vliegtuig gepakt en vloog ik naar Porto. Op 2 juli begon de tocht vanaf de kathedraal in Porto. Ik heb veel alleen gelopen, zeker de eerste dagen. De eerste twee dagen liep ik telkens tien kilometer, langs de stranden aan de Atlantische kust naar het noorden. Het spookte steeds door mijn hoofd: waar ben je aan begonnen. Zeker toen ik de derde dag ook nog flink verdwaalde en de weg helemaal kwijt was. Gelukkig stopte een auto naast me en vroeg de bestuurder me waar ik heen moest. Hij bracht me terug naar de Camino, de route naar Santiago.’

 

‘Je hebt aan de Camino speciale pelgrimsherbergen, waar je voor een lage prijs kunt overnachten. Dat kost ergens tussen de 6 en 10 euro. Je ligt dan wel met meer mensen op een slaapkamer. Op de vierde dag ontmoette ik mensen met wie ik verder liep. Een Deen, een Duitse en een Australische vrouw, Amerikanen, een Nieuw-Zeelander. Maar ik ging nooit naast iemand lopen. Dan gaan mensen verhalen vertellen, daar had ik geen behoefte aan. Wel ’s avonds in de herberg, maar niet te lang.’

 

Hoewel het lopen soms zwaar was gaf het Math ‘een gigantisch goed gevoel’, herinnert hij zich. ‘Ik heb me geen seconde slecht of ziek gevoeld. ’s Ochtends om 6 uur stond ik op, en dan liep ik tot twee of drie uur ’s middags. Dan werd het te warm. Ik heb ongelooflijk genoten van de natuur, liep over oude Romeinse wegen, door bospaadjes, langs stranden, over beekjes die vanaf de heuvels kabbelden, dronk uit bronnen. Als ik eraan denk zou ik morgen weer kunnen gaan. En ik ben ook vast van plan om de voettocht over te doen.’

 

‘Die vrijheid die je voelt’, roept Graus uit. Hij valt even stil en gaat dan verder: ‘Helemaal vrij! Geen telefoon, die had ik op stil gezet. Dat is heel verslavend! Het was puur genieten, en naar mensen kijken.’

 

Hij herinnert zich een overnachting in een herberg, de Casa Fernanda, vernoemd naar de vrouw des huizes. ‘Heel uniek. We sliepen er met zijn twaalven. Buiten stond een grote tafel met bier, wijn, hapjes. Om 19.00 uur zei Fernanda: het eten is klaar. We kregen een uitgebreid diner met eigengemaakte lokale gerechten. De volgende morgen een heerlijk ontbijt. En wat we moesten betalen? Een eigen bijdrage, wat je er zelf voor over had. Ik gaf 20 euro, dat lijkt weinig maar in Portugal is dat veel geld.’

 

‘Voor 6 euro heb je daar een volledige maaltijd met drie gangen en wijn. Je moet rekenen dat je per dag zo’n 25 tot 30 euro kwijt bent inclusief slapen. Een fles bier kost er 80 cent. De mensen zijn erg aardig, behulpzaam, ze hebben tijd voor je. En dan die prachtige ongerepte natuur. Het gebied is niet toeristisch. Nog niet.’

 

Aan de tocht heeft Math leuke contacten overgehouden. ‘Mensen sturen me foto’s’, zegt hij. Hij adviseert mensen die een hartinfarct hebben gehad, naar Santiago te lopen. ‘Mensen die angst hebben, moeten dit gaan doen. Dan merk je dat er niets veranderd is. Je bent niet ziek na een hartinfarct. Je wordt met pillen gezond gehouden. Je kunt in principe alles.’

 

 

Fietsen kan nu niet meer…Of toch wel?

Geschreven door

Fietsen kan nu niet meer…Of toch wel?

 

Er bestaan nogal wat vooroordelen over fietsen met een hartprobleem. Veel mensen durven er daarom niet meer aan te beginnen. Jammer, want het is niet alleen gezond maar ook heel leuk, want je ziet nog eens wat van de omgeving. Sportarts Bernard te Boekhorst uit Amersfoort legt uit welke angsten terecht en onterecht zijn.

 

Ik ben bang dat ik hartritmestoornissen krijg en mijn hart ermee stopt

‘Dit hoor ik vaak. Ik zeg dan altijd: ‘Zolang u uw grens kent, is het risico daarop net zo klein als bij iemand die geen hartproblemen heeft.’ Die grens wordt bepaald door de ernst van uw hartfalen. Bij de meeste mensen geldt dat ze 80 procent van hun maximale hartslag goed aan kunnen. Hoe hoog die maximale hartslag is, verschilt per persoon en kan ook beïnvloed worden door medicijnen, zoals bètablokkers. Uw bloeddruk mag stijgen naar 220 bovendruk en 90 onderdruk. Ook is het gebruikelijk dat u in eerste instantie wat kortademig bent en druk op de borst voelt. Gebruik dan na een kwartiertje iets minder kracht en zorg ervoor dat u gewoon kunt blijven praten tijdens het fietsen. En bouw het langzaam op. Ongetraind de Mont Ventoux op rijden is niet slim, trouwens ook niet als u geen hartkwaal heeft.’

 

Mijn hartkwaal verergert

‘Integendeel, fietsen is juist goed voor uw hart, want de hartconditie wordt er beter van. Als u in het begin na twee dagen geen spierpijn meer heeft – want dat hoort erbij – dan is er niets aan de hand. Houdt de spierpijn niettemin toch langer aan, wees de volgende keer dan wat voorzichtiger.’

 

Ik moet vast eerst een dure e-bike kopen

‘Hoeft niet, kan wel. Een e-bike is inderdaad voor sommige mensen dé oplossing. Het is ook prettig als het waait, want veel hartpatiënten merken dan dat inspannen het lastigst is. Maar zo’n e-bike hoeft niet te duur te zijn. Probeer het eerst eens met een tweedehands. De accu doet het dan wel niet zo lang, maar in het begin zult u vast nog geen 100 kilometer rijden. Verder is het slim om de trapondersteuning niet te hoog te zetten, want anders heeft het fietsen weinig effect op uw spierkracht en conditie. En zet er een spiegeltje op. Dat heeft niets met uw hart te maken, maar is wel zo veilig. Vooral veel ouderen hebben namelijk de neiging om bij het omkijken het stuur mee te draaien .’

 

Tja, ik durf het nog steeds niet

‘Heel begrijpelijk, want wie last van zijn hart heeft, voelt zich vaak onzeker over zijn lichaam. Het kan een hele geruststelling zijn om een inspanningstest te doen bij een sportarts of cardioloog en om een paar keer te trainen in een fitnesscentrum met een personal trainer. Dan weet u waar uw grenzen liggen en kunt u het bewegen bovendien rustig opbouwen.

 

Tip

Heeft u de smaak te pakken van het fietsen en gaat u mee met een van de reizen van Hartpatiënten Nederland? Huur ter plaatse eens een fiets!

 

Waarom fietsen juist gezond is voor het hart

  • Het houdt het hart en de bloedvaten in conditie.
  • De bloedvaten blijven flexibel.
  • Het bevordert de doorstroming van het bloed.
  • Er worden meer afvalstoffen afgevoerd.